سرگیجه خوش خیم وضعیتی از شایعترین علل سرگیجه وضعیتی است بطوریکه در حدود ۲/۵ درصد مردم به آن مبتلا می شوند. این نوع سرگیجه بدلیل ورود رسوبات کلسیمی به مجاری نیمدایره گوش داخلی ایجاد می شود.
گوش داخلی که محل گیرنده های عصبی است از دو بخش شنوایی ( بنام حلزون) و تعادلی ( بنام وستیبولار) تشکیل شده است. بخش وستیبولار مسئول حفظ تعادل بدن در حرکت در جهات مختلف مثل چرخیدن است. بخش تعادلی از دو کیسه بنام های اوترکول و ساکول و سه مجرای نیمدایره عمود بر هم تشکیل شده که هر کدام مسئول حس و برقراری تعادل در نوعی از حرکت است.
در برخی افراد رسوبات کلسیمی در کیسه های اوتریکول و ساکول ایجاد می شود ولی هیچ علامتی ندارد. هر گاه این رسوبات وارد مجاری نیمدایره شود سبب ایجاد حس کاذب حرکت و سرگیجه می شود.
در این حالت سرگیجه با تغییر وضعیت سر بویژه چرخیدن در بستر، نشستن از حالت دراز کش و یا خوابیدن برای چند ثانیه ایجاد و سپس فروکش میکند. گرچه هر حمله سرگیجه ظرف کمتر از یک دقیقه برطرف می شود ولی با هر بار حرکت سر، مجدداً ایجاد می شود. این حالت ممکن است تا چندین هفته ادامه داشته باشد تا رسوبات کلسیمی از مجرا خارج شده و سرگیجه برطرف شود. در موارد شدید همراه با سرگیجه حالت تهوع و استفراغ نیز وجود دارد. این حملات ممکن است بعد از چند ماه یا سال مجدداً تکرار شود.
علت تشکیل این رسوبات در اکثر موارد ناشناخته است ولی در برخی موارد ضربه به سر و یا عفونت های گوش و یا التهاب دستگاه تعادلی وستیبولار علت آن می باشد.
این سرگیجه از آن جهت که خطری برای بیمار ایجاد نمی کند خوش خیم نامیده می شود ولی باید از علل مهم سرگیجه بویژه علل مغزی افتراق داده شود که این کار با معاینه و تصویر برداری مغزی مقدور می شود.
بهترین درمان سرگیجه خوش خیم وضعیتی خارج کردن رسوبات کلسیمی از مجرای نیمدایره مربوطه است که این کار با مانورهای خاصی انجام می شود. اکثر این مانورها باید در درمانگاههای ویژه سرگیجه توسط پزشک انجام شود. ولی یک سری مانورها هم وجود دارد که خود بیمار در منزل می تواند انجام دهد تا سرگیجه برطرف شود.
یکی از راحت ترین این مانورها بنام brandt-daroff است. در این حالت بیمار در کنار تخت می نشیند، ابتدا بر روی شانه راست بسرعت میخوابد و صبر میکند تا سرگیجه برطرف شود. سپس به سرعت به حالت نشسته اول بر میگردد و صبر میکند تا سرگیجه فروکش کند. مجدداً این کار را با خوابیدن بر روی شانه چپ تکرار می کند. این کار را ده تا بیست مرتبه و در سه نوبت در روز تکرار میکند تا سرگیجه کاملاً بر طرف شود.
مانور دیگری که بیمار می تواند خودش در منزل انجام دهد به این صورت است که روی تشک می نشیند و بالشتی را روی تشک در محلی قرار میدهد که موقع دراز کشیدن زیر شانه هایش قرار گیرد و سرش به پایین بیفتد. برای شروع در حالیکه نشسته و حدود ۴۵ درجه به سمت راست نگاه می کند بسرعت دراز میکشد بطوری که سرش از بالشت به عقب افتاده باشد و ۴۵ درجه به سمت راست چرخیده باشد. حدود ۳۰ ثانیه در این حالت می ماند. سپس سرش را ۹۰ درجه به سمت چپ می چرخاند و مجدداً ۳۰ ثانیه صبر می کند. آنگاه مجدداً ۹۰ درجه دیگر به سمت چپ می چرخد بطوریکه روی شانه چپ خوابیده و صورتش به طرف زمین قرار داشته باشد. ۳۰ ثانیه نیز در این حالت می ماند و سپس کنار تخت می نشیند. این مانور را سه بار در روز تکرار می کند.
برای اجتناب از تکرار سرگیجه بهتر است از حرکات شدید سر تا دو روز بعد از بهبودی اجتناب شود. برای این کار می تواند از گردن بند طبی برای محدود کردن حرکات سر استفاده کرد.