صرع و روزه داری

همه ساله با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان یکی از دغدغه های مهم بسیاری از بیماران مبتلا به صرع بحث روزه داری و امکان روزه گرفتن است. روزه داری و ناشتا ماندن علاوه بر شکل مذهبی برای اهداف دیگری مثل ناشتا ماندن برای آزمایش و یا انجام بیهوشی و اعمال جراحی و گاهی اوقات به عنوان بخشی از رژیم غذایی نیز توصیه می شود. از آنجاییکه نحوه وشرائط روزه داری و ناشتایی در موارد فوق با یکدیگر متفاوت است باید بین این شرائط روزه داری تفاوت قائل شد.

ناشتای انجام آزمایش معمولاً حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت است که در طی این مدت بیمار باید از خوردن مواد غذایی اجتناب کند ولی معمولاً مصرف آب منعی ندارد. در طی این مدت توصیه می شود داروها به روال همیشگی مصرف شود مگر در موارد خاص که پزشک توصیه خاصی به بیمار می کند. مثلاً برای اندازه گیری مقدار دارو در خون توصیه می شود نمونه خون قبل از مصرف نوبت بعدی دارو گرفته شود. 

نوع دیگر روزه داری شکلی از یک رژیم درمانی است. یکی از رژیم های درمانی معروف در بیماران صرعی بنام رژیم کتوژنیک شناخته شده است. در این رژیم بیمار در بیمارستان بستری شده و پس از ۲۴-۴۸ ساعت روزه داری برایش رژیم کم کربوهیدرات و پرچرب شروع می شود. با این کار مقدار مواد کتونی در خون بالا می رود. مواد کتونی در مغز اثر ضد تشنجی دارد. رژیم کتوژنیک تا بیش از ۵۰ درصد از میزان حملات تشنج های مقاوم به درمان را کم می کند. البته برای انجام چنین رژیمی باید بیمار تحت مراقبت شدید متخصصین تغذیه و مغز و اعصاب قرار داشته باشد و آزمایشات خونی دقیق نیز انجام شود. 

برای روزه داری در ماه مبارک رمضان فرد بعد از صرف غذا در سحر باید تا افطار از خوردن و آشامیدن اجتناب نماید. بر حسب اینکه ماه رمضان در کدامیک از فصول سال قرار داشته باشد علاوه بر گرما و سرمای آن فصل سال، مدت زمان روزه داری نیز متفاوت خواهد بود. روزه داری با هدف انجام وظایف دینی معمولا با تغییر روش زندگی و زمان خواب بیداری و میزان استراحت نیز همراه است.

معمولا فرد روزه دار نیمه شب برای صرف سحری و سپس اقامه نماز مدتی را باید بیدار بماند و در نتیجه سیکل خواب بیداری تا حدودی بهم می خورد. خستگی و بی خوابی از عوامل مهم تشدید کننده تشنج هستند. از آنجاییکه در طی روزه داری نوشیدن آب نیز ممنوع است از مقدار مایع بدن نیز تا حدود کاسته می شود. از دست دادن مایعات بدن نیز از عوامل زمینه ساز تشنج محسوب می شود. بسیاری از داروهای ضد تشنج را باید هر ۸ ساعت و گاهی به فواصل کمتر مصرف کرد که عملا با روزه داری بیش از نیمی از روز امکان پذیر نیست و افزایش فاصله زمانی مصرف دارو ممکن است به بروز تشنج منجر شود. در درمان تشنج مقدار داروی آزاد در خون بسیار مهم است و از آنجاییکه رژیم و نوع غذاهای مصرفی در این ماه تاحدودی با سایر ایام متفاوت است این مسئله نیز میتواند بر روی مقدار داروی آزاد در خون تاثیر گذاشته و احتمال تشنج را بیشتر کند. البته در مقابل موارد فوق باید گفت که روزه داری سبب افزایش مواد کتونی در خون و مغز می شود که اثرات ضد تشنجی دارد. 

با توجه به موارد فوق به همه بیماران نمی توان یک توصیه واحد کرد و برای تصمیم گیری باید شرایط مختلف را در نظر گرفت و پس از مشورت با پزشک معالج تصمیم گیری کرد. مثلاً بیماری که تشنجش با مصرف روزانه یک قرص تگرتول یا دپاکین کنترل است و در محیطی کار میکند که در معرض از دست دادن آب بدن نیست و بروز تشنج احتمالی برایش مخاطره ای نداشته باشد شاید بتوان اجازه روزه داری داد ولی بیماری که باید روزانه سه وعده دارو مصرف کند یا تشنج برایش مخاطره انگیز است نمی توان اجازه روزه داری داد. 

البته لازم به ذکر است که طبق نظر اکثر مراجع تقلید اگر بیمار حتی گمان کند که روزه داری برایش ضرر دارد نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد روزه اش باطل است.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office