سندرم گیلان باره یک بیماری حاد التهاب اعصاب محیطی است که سبب ضعف پیشرونده دست و پا می شود.
در این بیماری اعصاب محیطی یعنی رشته اعصاب حسی و حرکتی که در دست و پا و صورت و تنه قرار دارند دچار التهاب می شوند. در نتیجه این التهاب بیمار ظرف چند روز تا چند هفته دچار ضعف پیشرونده عضلات اندامها و صورت و عضلات تنفسی می شود. در موارد خفیف بیمار فقط دچار ضعف مختصر در دست و پا و احساس کرختی و گزگز در دست وپا می شود. در موارد شدید بیمار دچار مشکل راه رفتن و حرکت پاها و همینطور مشکل در انجام کارهای دستی می شود. در موارد شدید تر ممکن است ضعف در عضلات قفسه سینه سبب مشکلات تنفسی شود. در نیمی از بیماران ضعف عضلات صورت سبب مشکل بستن چشم ها و حرکات صورت و مشکل در جویدن می شود. در موارد شدید عضلات دست و پا دچار تحلیل و لاغری می شوند.
در بسیاری از بیماران علاوه بر ضعف، احساس کرختی و گزگز و یا کاهش حس در دست و پا می شوند و گاهی احساس درد و گرفتگی نیز بروز می کند.
این بیماری معمولا برای یکی دو هفته پیشرفت می کند و سپس متوقف می شود. اگر بیماری بیش از یک ماه سیر پیشرفت و بدتر شدن داشته باشد بیماریهای دیگر مطرح می شود و به ضرر تشخیص سندرم گیلان باره است.
بعد از توقف سیر پیشرفت بیماری بتدریج سیر بهبودی نمایان می شود. میزان و سرعت بهبودی بستگی به شدت آسیب اعصاب و میزان ضعف عضلات دارد. در موارد خفیف ظرف چند هفته تا یکی دو ماه بهبودی حاصل می شود ولی در موارد شدید بهبودی ماهها بطول می انجامد و معمولاً بهبودی کامل نخواهد بود و مقداری ضعف و لاغری عضلات باقی می ماند
علت بیماری، التهاب اعصاب محیطی است که اصطلاحاً به آن نروپاتی می گویند. عفونت ها بویژه عفونت دستگاه گوارشی و تنفسی از عوامل زمینه ساز بروز التهاب اعصاب محیطی هستند. اما در بسیاری از بیماران علت مشخصی را نمی توان پیدا کرد.
برای تشخیص بیماری علاوه بر معاینات عصبی معمولاً از آزمایش نوار عصب و عضله، آزمایش مایع نخاع و آزمایش خون کمک گرفته می شود.
بیماران مبتلا به سندرم گیلان باره باید در بیمارستان تحت مراقبت بویژه از نظر عضلات تنفسی و وضعیت قلب و عروق وفشار خون قرار گیرند. در مواردیکه ضعف عضلات تنفسی رخ دهد معمولاً پس از تعبیه لوله تنفسی در نای از دستگاه تنفس مکانیکی کمک گرفته می شود.
برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و تسریع روند بهبودی، از تعویض پلاسما (پلاسمافرز) و یا تزریق وریدی ایمونوگلوبین ( IVIG) استفاده می شود.
فیزیوتراپی و توانبخشی در تسریع بهبودی و اجتناب از تحلیل عضلات و آسیب مفاصل و پیشگیری از زخم بستر نقش اساسی دارد.
