نورالژی عصب سه‌قلو یکی از شدید‌ترین دردهای صورت است. عصب سه‌قلو یا تری‌ژمینال که از سه شاخه فک تحتانی، فک فوقانی و پیشانی تشکیل شده است، حس تمام صورت را به مغز منتقل می‌کند. آسیب این عصب می‌تواند سبب حس درد در صورت شود.
نورالژی سه‌قلو در سنین بالای پنجاه سال و در خانم‌ها بیشتر رخ می‌دهد.
در اکثر بیماران علت مشخصی پیدا نمی‌شود ولی تماس رگ با عصب در محلی که از ساقه مغز خارج می‌شود را عامل بروز درد در این افراد می‌دانند. رگی که در کنار عصب قرار گرفته باعث فشار و آسیب به عصب و دردناک شدن آن می‌شود. گاهی اوقات هم آسیب عصب در اثر التهاب و بیماری ام‌اس و یا تومورهای این ناحیه است.
درد نورالژی تری‌ژمو بسیار شدید و برق‌آسا و حالت تیرکشنده و مثل فرو کردن چاقو است. درد یکطرفه و در مسیر یکی از سه شاخه عصبی پیدا می‌شود. بیشتر موارد درد به گونه و فک فوقانی انتشار دارد ولی گاهی به فک تحتانی و موارد کمتری هم به شاخه پیشانی می‌زند.
در بسیاری از موارد بیمار گمان می‌کند علت دردش آبسه و پوسیدگی دندان است و اقدام به کشیدن دندان می‌کند ولی درد ساکت نمی‌شود. حملات درد تیر کشنده با لمس صورت و حرف زدن و جویدن و گاه غذا خوردن و مسواک زدن تشدید می‌شود. بسیاری از مواقع نقطه‌ای در صورت وجود دارد که تحریک آن سبب شروع درد می‌شود. در بسیاری موارد مابین حملات درد تیر کشنده، احساس درد ملایم در صورت وجود دارد.
تشخیص این نوع سردرد بر اساس شرح حال و نوع درد و معاینه است. برای بررسی علت باید تصویربرداری ام‌آر‌آی از مغز انجام شود.
قدم اول درمان نورالژی تری‌ژمو دارویی است که اکثرا از داروی ضد تشنج کاربامازپین یا اکس‌کاربامازپین استفاده می‌کنیم. گاهی اوقات نیز از داروهای دیگر مثل فنی‌تویین، باکلوفن و گاباپنین و تزریق بوتاکس استفاده می‌شود که البته موفقیت کمتری در کنترل درد دارد.
در مواردی که پاسخ مناسب به درمان دارویی نداشته باشیم می‌توان از روش‌های تهاجمی‌تر مثل سوزاندن عصب با اشعه یا تزریق گلیسرول در محل ریشه‌های عصب کمک گرفت ولی میزان موفقیت کمتر و عود بیشتر نسبت به روش جراحی رفع اثر فشاری رگ خونی بر روی عصب در محل ساقه مغزی دارد. برای جراحی از پس سر به محل خروج عصب از ساقه مغز دسترسی پیدا کرده و بین عصب و رگ خونی تفلون قرار داده می شود تا ضربان رگ به عصب آسیب وارد نکند.
