داروی تولبروتینیب و ام‌اس پیشرونده ثانویه

درمان ام‌اس پیشرونده ثانویه بدون عود از معضلات درمانی بیماری ام‌اس است که تاکنون هیچ درمان موثری برای آن معرفی نشده است. ام‌اس پیشرونده ثانویه بدون عود یعنی بیماران ام‌اس که قبلا حملات عود و بهبود داشته‌اند ولی الان گرچه عودی رخ نمی‌دهد اما به مرور زمان از توانایی‌های حرکتی آنها بویژه قدرت راه رفتن کاسته می‌شود

 

اخیرا داروهای گروه مهار کننده بروتون تیروزین کیناز (BTK) توجه محققین را کسب کرده است. داروهای مهار کننده BTK برخلاف داروهای ضد لنفوسیت بی مثل ریتوکسیماب و اکرلیزوماب که نمی‌تواند از سد خونی مغز عبور کرده و در محل اصلی التهاب اثر کنند، براحتی از سد خونی مغزی عبور کرده و سلول‌های لنفوسیت بی و میکروگلیا‌هایی که در ایجاد التهاب در ناحیه‌ پلاک‌های فعال مغزی نقش دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

 

اخیرا نتایج مرحله سوم داروی tolebrutinib که مرحله سوم مطالعه آن تکمیل شده است نشان داده که این داروی خوراکی در مقابل دارنما در طی ۶ ماه تا ۳۱ درصد میزان پیشرفت ناتوانی را در بیماران با ام‌اس پیشرونده ثانویه کم کرده است. 

 

بعلاوه مواردی که احساس بهبودی نسبی داشته‌اند در بیماران تحت درمان نسبت به دارونما بیشتر بوده است.

 

در این مطالعه بالینی ۱۱۳۱ بیمار ۱۸ تا ۶۰ ساله با شدت ناتوانی ۳ تا ۶/۵ بر اساس معیارهای EDSS که فاقد عود در یکسال گذشته بوده‌اند، بصورت تصادفی تحت درمان با تولبروتینیب قرار گرفته‌اند و میزان پیشرفت ناتوانی آنها طی ۶ ماه از درمان مورد بررسی قرار گرفته است.

 

میزان عفونت تنفسی و علائم سرماخوردگی در گروه درمان با تولبروتینیب بیشتر بوده و در ۴ درصد بیماران افزایش سه برابری آنزیم‌های کبدی مشاهده شده است.

 

در کل نتایج این مطالعه در بیماران با ام‌اس پیشرونده ثانویه بدون عود امیدوار کننده بوده است و امید وجود دارد که در آینده‌ای نزدیک تاییدیه قرار گرفتن در لیست درمان‌های ام‌اس را از سازمان غذا و داروی آمریکا کسب کند.

انتخاب داروی ام‌اس

پرسش:

 

من حدود ۱۰ ساله که پلاک‌های نخاع دارم با حدود ۳ حمله تو این ده سال و بدون دارو، آخرین ام ار ای تو این ماه دادم دکتر خودم نظرش به شروع دارو با زادیوا بود و دکتر.... نظرش شروع زیتاکس. پلاک نخاع فعال شده

حالا من بین دو راهی موندم ازتون راهنمایی میخوام ممنون

 

پاسخ:

اصل کلی اینست که شروع زودتر‌ هر کدام بهتر از تاخیر در شروع درمان است. بهترین زمان برای درمان بیماری ام‌اس همان سال‌های اول بیماری است که مرحله التهابی بیماری است وگرنه بتدریج که آسیب بافتی بیشتر می‌شود بغیر از التهاب، روند تحلیل تدریجی بافت عصبی نیز شروع می‌شود که متاسفانه قابل جلوگیری هم نیست و سبب ناتوانی تدریجی که همان سیر آهسته پیشرونده ثانویه بیماری است، می‌شود.

 

برای انتخاب نوع دارو عوامل مختلفی را باید مدنظر قرار داد، از این جمله تعداد حملات در گذشته، میزان شدت حمله و میزان بهبودی بعد از حمله، سن و جنسیت و بیماری‌های زمینه‌ای است. در مواردی‌که تعداد حملات کم، تعداد پلاک‌ها کم و در پیگیری افزایش نداشته‌ باشد، شدت حمله خفیف و بهبودی بعد از آن کامل باشد، می‌توان داروهای خط اول درمان شامل اینترفرون‌ها، گلاتیرامر، تری‌فلونامید (تبازیو) و دی‌متیل‌ فومارات (زادیوا) را مدنظر قرار داد. در موارد حملات مکرر طی یک سال و حمله شدید و عدم بهبودی کامل علائم، توصیه به شروع درمان با داروهای پرقدرت مثل ریتوکسی‌ماب (زیتاکس)، فینگولیمود و یا تایسابری، می‌شود. البته بین داروهای خط اول درمان، دی‌متیل فومارات (زادیوا) نسبت به بقیه از قدرت بیشتری در پیشگیری از حمله و پلاک جدید برخوردار است.

 

اضافه بر این‌ها راحتی مصرف دارو و پذیرش بیمار و عوارض دارو نیز از عوامل مهم انتخاب دارو است. زادیوا نیازمند مصرف دو نوبت در روز است و مشکلات گوارشی از عوامل محدود کننده مصرف آن می‌تواند باشد در حالیکه زیتاکس هر ۶ ماه یک‌بار تزریق می‌شود و تحمل بهتری دارد. مهمترین مشکل با زیتاکس سرکوب سیستم ایمنی و استعداد بیشتر به عفونت‌ها در مصرف طولانی آن است.

 

درگیری نخاع، ساقه مغزی و مخچه از مواردی‌ است که احتمال ایجاد ناتوانی را بیشتر می‌کند. وجود پلاک و علائم آسیب در این نواحی حساسیت بیشتری برای انتخاب نوع درمان را بر می‌انگیزد. در موارد درگیری این نواحی بویژه اگر میزان بهبودی از حمله قبلی کامل نباشد برخی توصیه به انتخاب داروهای قوی‌تر می‌کنند.