خصوصیات سردرد
سردرد خوشه ای شامل سردردهایی است که برخلاف سردردهای میگرنی که بیشتر در خانمها بود، در مردها و در سنین میانسالی بیشتر است. شیوع این سردرد در مردان ۷ برابر خانمها است . حملات سردرد حالت خوشه ای دارد یعنی بیمار هر سال در فصل و ماه معینی (بیشتر بهار و پاییز) و سر ساعت مشخصی هر روز چند دقیقه ای دچار سردرد می شود . چند هفته این سردرد ها ادامه دارد و سپس فروکش می کند تا یکی دو سال بعد که در همان زمان قبلی مجددا سردرد شروع شود .
سردرد خوشه ای بصورت درد شدید تیر کشنده و مبهم در اطراف یک چشم و پیشانی است و تقریبا همیشه در همان سمت تکرار می شود. این حالت برخلاف میگرن است که هر بار ممکن است سمت سردرد عوض شود و یا از یک سمت سروع و سپس طرف دیگر هم مبتلا شود.
سردرد بیشتر شب‌ها یکی دو ساعت بعد از خوابیدن شروع می شود و حدود یک ساعت طول کشیده و خود به خود برطرف می شود . گاهی اوقات سردرد در طی روز و یا چند نوبت در شبانه روز رخ می دهد، اما خصوصیت ویژه آن بروز سردرد هر روز سر یک ساعت مشخص است . در بیشتر بیماران حملات سردرد در فصل های بهار و پائیز رخ می دهد .
از علائم دیگر سردرد خوشه ای مسدود شدن راه بینی و افزایش ترشحات بینی ، اشک ریزش ، افتادگی مختصر پلک و کوچکتر شدن مردمک در همان سمت سردرد است .
این سردرد را نباید با سردردی که عامل آن گلوکوم حاد ( آب سیاه ) است و با درد روی پیشانی، درد شدید چشم، قرمزی و تاری دید تظاهر می کند و ممکن است به نابینایی بیانجامد اشتباه گرفت. به همین خاطر مراجعه به پزشک ضروری است .
علت سردرد
علت سردرد خوشه ای به درستی شناخته نشده است. اختلال سیستم هیپوتالاموس و هسته پاراسمپاتیک و هسته حسی صورت در بروز آن نقش دارند.
درمان
درمان سردرد های خوشه ای شامل دو دسته است :
درمانهای هر حمله سردرد و درمانهای پیشگیری
- برای خاموش کردن سریع هر حمله سردرد می توان ازتزریق زیر پوستی و یا اسپری داخل بینی سوماتریپتان استفاده کرد. استنشاق اکسیژن خالص با ماسک به مقدار ۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه نیز می تواند سبب برطرف شدن سردرد گردد. استشاق اکسیژن در حالت نشسته و کمی خم شدن به جلو اثر بهتری دارد. بیش از 15 دقیقه نباید تنفس اکسیژن را ادامه داد.
از دیگر روش های درمان حمله سردرد استنشاق لیدوکائین از طریق بینی همان سمت سردرد است . احتقان و گرفتگی بینی ممکن است مانع استنشاق مناسب شود که در این موارد بهتر است ، ابتدا با قطره ضد احتقان مثل فنیل افرین گرفتگی بینی را برطرف کرد .
تحریک عصب واگ با استفاده از دستگاه نیز در فروکش سردرد موثر است.
- در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود ، لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد. در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد .برای پیشگیری از بروز سردرد از داروهایی مثل وراپامیل و لیتیوم استفاده کرد.
در مواقعی که از لیتیوم استفاده می شود باید مقدار دارو در خون را اندازه گیری کرد و در مصرف دقیق دارو دقت کرد این دارو می تواند سبب احساس تشنگی و تکرر ادرار و لرزش مختصر دست شود . در موقع مصرف این دارو باید دقت کرد که روزانه ۲-۳ لیتر مایعات و مقدار کافی نمک مصرف کرد .
اخیرا داروی جدیدی بنام گالکانزوماب برای درمان سردردهای خوشه ای معرفی شده است. این دارو که یک آنتی بادی منوکلونال است در ابتدای شروع سردردهای خوشه ای بصورت زیر پوستی و ماهیانه تا فروکش حملات سردرد تزریق می شود.
- شروع تاثیر داروهای پیشگیری از سردرد معمولا حدود ۱-۲ هفته تاخیر دارد. در این مدت برای خاموش کردن سردردها درمان موقت با کورتن خوراکی و یا تزریق در محل عصب حسی پس سری سبب فروکش سریعتر حملات سردرد تا شروع اثر داروهای پیشگیری می شود.
