صرع و روزه داری

همه ساله با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان یکی از دغدغه های مهم بسیاری از بیماران مبتلا به صرع بحث روزه داری و امکان روزه گرفتن است. روزه داری و ناشتا ماندن علاوه بر شکل مذهبی برای اهداف دیگری مثل ناشتا ماندن برای آزمایش و یا انجام بیهوشی و اعمال جراحی و گاهی اوقات به عنوان بخشی از رژیم غذایی نیز توصیه می شود. از آنجاییکه نحوه وشرائط روزه داری و ناشتایی در موارد فوق با یکدیگر متفاوت است باید بین این شرائط روزه داری تفاوت قائل شد.

ناشتای انجام آزمایش معمولاً حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت است که در طی این مدت بیمار باید از خوردن مواد غذایی اجتناب کند ولی معمولاً مصرف آب منعی ندارد. در طی این مدت توصیه می شود داروها به روال همیشگی مصرف شود مگر در موارد خاص که پزشک توصیه خاصی به بیمار می کند. مثلاً برای اندازه گیری مقدار دارو در خون توصیه می شود نمونه خون قبل از مصرف نوبت بعدی دارو گرفته شود. 

نوع دیگر روزه داری شکلی از یک رژیم درمانی است. یکی از رژیم های درمانی معروف در بیماران صرعی بنام رژیم کتوژنیک شناخته شده است. در این رژیم بیمار در بیمارستان بستری شده و پس از ۲۴-۴۸ ساعت روزه داری برایش رژیم کم کربوهیدرات و پرچرب شروع می شود. با این کار مقدار مواد کتونی در خون بالا می رود. مواد کتونی در مغز اثر ضد تشنجی دارد. رژیم کتوژنیک تا بیش از ۵۰ درصد از میزان حملات تشنج های مقاوم به درمان را کم می کند. البته برای انجام چنین رژیمی باید بیمار تحت مراقبت شدید متخصصین تغذیه و مغز و اعصاب قرار داشته باشد و آزمایشات خونی دقیق نیز انجام شود. 

برای روزه داری در ماه مبارک رمضان فرد بعد از صرف غذا در سحر باید تا افطار از خوردن و آشامیدن اجتناب نماید. بر حسب اینکه ماه رمضان در کدامیک از فصول سال قرار داشته باشد علاوه بر گرما و سرمای آن فصل سال، مدت زمان روزه داری نیز متفاوت خواهد بود. روزه داری با هدف انجام وظایف دینی معمولا با تغییر روش زندگی و زمان خواب بیداری و میزان استراحت نیز همراه است.

معمولا فرد روزه دار نیمه شب برای صرف سحری و سپس اقامه نماز مدتی را باید بیدار بماند و در نتیجه سیکل خواب بیداری تا حدودی بهم می خورد. خستگی و بی خوابی از عوامل مهم تشدید کننده تشنج هستند. از آنجاییکه در طی روزه داری نوشیدن آب نیز ممنوع است از مقدار مایع بدن نیز تا حدود کاسته می شود. از دست دادن مایعات بدن نیز از عوامل زمینه ساز تشنج محسوب می شود. بسیاری از داروهای ضد تشنج را باید هر ۸ ساعت و گاهی به فواصل کمتر مصرف کرد که عملا با روزه داری بیش از نیمی از روز امکان پذیر نیست و افزایش فاصله زمانی مصرف دارو ممکن است به بروز تشنج منجر شود. در درمان تشنج مقدار داروی آزاد در خون بسیار مهم است و از آنجاییکه رژیم و نوع غذاهای مصرفی در این ماه تاحدودی با سایر ایام متفاوت است این مسئله نیز میتواند بر روی مقدار داروی آزاد در خون تاثیر گذاشته و احتمال تشنج را بیشتر کند. البته در مقابل موارد فوق باید گفت که روزه داری سبب افزایش مواد کتونی در خون و مغز می شود که اثرات ضد تشنجی دارد. 

با توجه به موارد فوق به همه بیماران نمی توان یک توصیه واحد کرد و برای تصمیم گیری باید شرایط مختلف را در نظر گرفت و پس از مشورت با پزشک معالج تصمیم گیری کرد. مثلاً بیماری که تشنجش با مصرف روزانه یک قرص تگرتول یا دپاکین کنترل است و در محیطی کار میکند که در معرض از دست دادن آب بدن نیست و بروز تشنج احتمالی برایش مخاطره ای نداشته باشد شاید بتوان اجازه روزه داری داد ولی بیماری که باید روزانه سه وعده دارو مصرف کند یا تشنج برایش مخاطره انگیز است نمی توان اجازه روزه داری داد. 

البته لازم به ذکر است که طبق نظر اکثر مراجع تقلید اگر بیمار حتی گمان کند که روزه داری برایش ضرر دارد نباید روزه بگیرد و اگر روزه بگیرد روزه اش باطل است.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

صرع و ورزش

ورزش با تقویت قوای جسمی و همینطور افزایش نشاط و شادابی سبب افزایش اعتماد به نفس و کاهش تنش روانی می شود. ورزش باعث کاهش وزن و کاهش چربی های خون و افزایش قوام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان می شود.

با وجود مزایای بیشمار ورزش متاسفانه بیماران صرعی کمتر از سایرین ورزش می کنند که بخشی از آن مربوط به ترس بیماران از بروز حمله تشنج در طی ورزش است و بخشی مربوط به  عارضه سستی و خواب آلودگی داروهای ضد تشنج. پرهیز از ورزش علاوه بر عوارض روحی و گوشه گیری سبب افزایش وزن و عوارض جسمی عدیده ای می شود.

گرچه ورزش بندرت سبب بروز حمله تشنج می شود ولی اکثر مطالعات نشان داده است که بویژه ورزش های هوازی مثل دویدن، قدم زدن، شنا و دوچرخه سواری سبب تقویت گردش خون و اکسیژن رسانی مغز و کاهش حملات تشنج می شود. بعلاوه ورزش با ایجاد نشاط و شادابی و کاهش تنش های عصبی نیز به کاهش حملات تشنج کمک می کند. از طرفی ورزش سبب کاهش دردهای اسکلتی و عضلانی و بهبود خواب بیمار می شود که این نیز نقش موثری در کنترل حملات تشنج دارد.

بعلاوه بیماران صرعی با توجه به مصرف طولانی داروهای ضد تشنج مستعد پوکی استخوان و افزایش چربی خون و در نتیجه تصلب شرایین و مشکلات قلب و عروق هستند و ورزش نقش مهمی در پیشگیری از این عوارض دارد.

بسیاری از ورزش ها برای بیماران مصروع که تشنج آنها کنترل شده است مجاز هستند مگر مواردیکه در طی ورزش خطر برخورد ضربه به سر وجود دارد مثل بوکس یا کاراته. در سایر موارد با برخی احتیاطات امکان ورزش وجود دارد مثلا در ورزش هایی مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال با محافظت از سر می توان ورزش کرد. بنابراین قبل از شروع فعالیت ورزشی باید با پزشک معالج مشورت کرد.

برای شنا باید اولاً غریق نجات را از داشتن بیماری صرع مطلع کرد و ثانیاً از شنای تکی و بدون همراه اجتناب شود. پوشیدن جلیقه نجات در استخر توصیه می شود.

کوهنوردی، صخره نوردی، بانجی، ورزش های موتوری و اسکی که خطر سقوط بویژه در صورت بروز حمله را به همراه دارد توصیه نمی شود و ممنوع است.

برای شروع بهتر است که با ورزش های سبک و کوتاه مدت شروع کرد و بتدریج بر حسب توان، مدت و شدت آن را افزایش داد مثلا می توان از قدم زدن تند در اطراف منزل و پارک نزدیک محل سکونت شروع کرد.
بهتر است قبل از هر بار ورزش مدتی را صرف تمرین های کششی و گرم کردن بدن نمود زیرا با این کار ظرفیت ورزشی بیشتر شده و احتمال آسیب بدنی نیز کمتر می شود. تمرین های کششی را می توان حتی در طی روز بدون ورزش های دیگر نیز انجام داد زیرا سبب کاهش تنش و احساس فرح می شود.
اگر ورزش را با روشهایی مثل گوش کردن به موسیقی یا بازی با دوستان مفرح تر کنیم انگیزه برای ادامه ورزش بیشتر می شود.
یکی از نکاتی که باید بدان توجه کرد مصرف مایعات و آب میوه فراوان از قبل و طی ورزش و بعد از آن است. از دست دادن مایعات بدن از عوامل مهم بروز حمله تشنج بعد از ورزش است.
از گرسنگی و خستگی زیاد در طی ورزش نیز باید اجتناب شود، بهتر است قبل از شروع ورزش کمی مواد قندی استفاده کرد و قبل از آنکه خیلی خسته شود و یا حرارت بدن بالا رود به ورزش خاتمه دهد.

خواب منظم و مصرف به موقع داروها کمک می کند که بهتر و بدون بروز مشکل ورزش کند.

برای دوچرخه سواری حتماً باید از کلاه و وسایل ایمنی و در مسیرهای ایمن برای دوچرخه استفاده کرد.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

درمانهای جدید بیماری پارکینسون

۱- چسب روتیگوتین (Rotigotine patch)  با نام تجاری Neupro از داروهای جدید درمان بیماری پارکینسون است. البته از این دارو در درمان نشانگان پای بی قرار نیز استفاده می شود. این دارو که ابتدا در سال 2007 معرفی و مورد تایید قرار گرفت، بدلیل بروز کریستال روی چسب از داروخانه ها جمع آوری شد ولی با رفع مشکل مجددا عرضه شده است. این چسب ها با آزادسازی تدریجی روتیگوتین و جذب آن از طریق پوست سبب تحریک گیرنده های دوپامینی در مغز و رفع علایم بیماری می شود. این دارو همانند داروهای خوراکی می تواند سبب تهوع، استفراغ، سرگیجه، خواب آلودگی، توهم و افت فشار خون شود. بعلاوه در برخی افراد ممکن است سبب حساسیت و تحریک پوست و تعریق شود. این دارو در مراحل پیشرفته بیماری سبب کاهش دوره های جمود و خشکی می شود. چسب روتیگوتین در مقادیر 2، 4، 6 و 8 میلیگرمی بصورت روزانه بر روی نواحی خشک و بدون موی جلوی شکم، پهلو ها، باسن، ران، شانه و بازو چسبانده می شود. 

۲- پمپ آپومورفین (Apomorphine pump): آپومورفین از قدیم بصورت تزریق زیر پوستی برای درمان فوری حالت جمود و خشکی که در مراحل پیشرفته بیماری رخ می دهد مورد استفاده قرار می گرفت. در این روش داروی آپومورفین توسط پمپ بصورت تدریجی و ممتد به زیر پوست تزریق می شود و سبب کاهش حملات خشکی می شود. البته در بسیاری از بیماران تحمل تزریق ممتد زیر جلدی دشوار است. از عوارض دیگر دارو تهوع و استفراغ است.

۳- ژل روده ای لوودوپا- کاربی دوپا: از قدیم ترکیبات لوودوپا کاربی دوپا بصورت قرص و کپسول برای درمان علایم بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار می گرفت که با نام تجای سینمت و در ایران ال دورام سی و پارکین سی شناخته می شوند. مشکل عمده این داروها در مراحل پیشرفته بیماری کاهش مدت اثر دارو و بروز حملات جمود و خشکی ظرف مدت کوتاهی پس از مصرف است. در این روش جدید ژل لوودوپا کاربی دوپا از طریق پمپ و لوله ای که با روش آندوسکوپی در ابتدای روده قرار می گیرد بصورت ممتد وارد روده شده و جذب بدن می شود. با این روش میزان حملات خشکی تا حدود زیادی کم شده و توانایی حرکت بیمار بهبود می یابد. این ژل با نام تجاری Duodopa و Duopa عرضه شده است.

۴- کپسول زمانی لوودوپا کاربی دوپا: جدیدترین داروی درمان پارکینسون که در ژانویه ۲۰۱۵ مورد تایید سازمان غذا و داروی امریکا قرار گرفته کپسول های حاوی دانه های ریز محتوی لوودوپا کاربی دوپا است. این دانه های ریز هر کدام برحسب زمان خاص خودشان از بلافاصله تا چند ساعت بعد دارو را آزاد می کنند. نوسان علایم و مقدار دارو با این کپسول ها حتی از اشکال آهسته رهش مادوپار و سینمت هم کمتر است و بیش از آنها مانع جمود و خشکی بدن می شود. در کسانیکه مشکل بلع دارند می توان کپسول را باز کرد و آنرا با شربت و یا غذا خورد اما نباید آنرا جوید. البته خوردن دارو با غذای چرب و پرکالری سبب تاخیر شروع اثر دارو می شود. این دارو با نام تجاری ریتاری ( Rytary) در اقسام کپسول های ۱۴۵، ۲۴۵ و ۳۹۰ میلیگرمی در سه نوبت روزانه مصرف می شود.

 

5: Safinamide(Xadago)
 
در مارس 2017 سازمان غذا و داروی امریکا داروی سافینامید را برای استفاده در مراحل پیشرفته بیماری که دچار حالات جمود ناگهانی می شوند مورد تایید قرار داد. این دارو که از گروه داروهای مهار کننده MAO-B محسوب می شود همراه با لوودوپا سبب کاهش بروز حالات جمود و خشکی دست و پا در بیماران پارکینسونی در مراحل پیشرفته بیماری می شود. این دارو که بصورت قرص یک بار در روز مصرف می شود نباید همراه با داروهای هم خانواده خود و همینطور با داروهای مخدر و شبه مخدر مثل ترامادول و داروهای ضد افسردگی و همینطور دکسترومتورفان مصرف شود.
از عوارض دارو می توان بروز حرکات غیر ارادی در اندامها، تهوع و زمین خوردن، بی خوابی، افزایش فشار خون و حملات خواب حین فعالیت، توهم و پرخاشگری را نام برد.

6) لوودوپا استنشاقی (Inbrija)

 

در مراحل پیشرفته بیماری که دچار دوره های سفتی و خشکی بدن می شوند یکی از راههای درمان استفاده از لوودوپا استنشاقی است. در این روش دارو سریعا جذب بدن شده و سبب رفع خشکی بدن می شود. در این روش کپسولی که حاوی لوودوپا است را درون دستگاه قرار داده و با قرار دادن در دهان و کشیدن نفس عمیق دارو از طریق ریه جذب می شود. از عوارض این روش درمانی خشکی دهان، سرفه و تنگی نفس، آبریزش بینی و تغییر رنگ بزاق دهان است.

 

7) پمپ تزریق زیر پوستی لوودوپا با نامهای تجاری PRODUODOPA و Vyalev در بیماری پارکینسون پیشرفته مورد تایید قرار گرفته است. در بیماری پارکینسون پیشرفته که دچار عوارض خاموش و روشن شدن مکرر و یا حرکات غیر ارادی دست و پا و سر می شوند این درمان توصیه شده است. در مراحل پیشرفته بیماری پارکینسون ممکن است بصورت ناگهانی و یا در انتهای اثر دارو، دچار خاموشی شده و قدرت راه رفتن و حرکت را برای دقایقی نداشته باشد. در این موارد با کم کردن فاصله تجویز لوودوپا سعی می کنیم از تعداد و مدت این دوره های خاموشی بکاهیم. در این روش داروی لوودوپا بصورت تدریجی و 24 ساعته از طریق پمپ به زیر پوست بیمار تزریق می شود و حدود دو ساعت از زمان خاموشی در یک روز کم می کند.

 

از فواید دیگر پمپ زیر پوستی لوودوپا کم کردن حرکات اضافی رقص مانند دست و پا و سر و گردن است که باز در مراحل پیشرفته بیماری دیده می شود.

 

بیشترین عارضه مشاهده شده با این روش درمان حساسیت و عوارض محل تزریق بوده است. سایر عوارض دارو مشابه عوارض لوودوپای خوراکی است.

 

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office