سردرد میگرنی

 

سردرد میگرنی دومین سردرد شایع انسان است. شیوع این سردرد در خانم ها 3-4 برابر مردان است بطوریکه در 17 درصد خانمها این سردرد دیده می شود. اکثراً سردرد از سنین نوجوانی و جوانی شروع می شود. در اکثر بیماران زمینه ارثی برای میگرن وجود دارد و خطر بروز سردرد میگرن در خانواده بیمار 4 برابر است.

 

خصوصیات سردرد میگرن: سردرد میگرن اغلب یک طرفه و بیشتر در شقیقه ها و پیشانی است؛ و اغلب حالت ضربانی دارد. اما ممکن است سردرد در سایر نواحی سر مثل پس سر و یا بصورت دو طرفه نیز بروز کند. در اغلب اوقات سردرد با عطسه و فعالیت شدت می یابد. معمولاً بیماران در زمان بروز سردرد نسبت به نور و سروصدا حساس می باشند و تمایل دارند در محیط ساکت و تاریک استراحت نمایند. در اکثر اوقات با خوابیدن سردرد بهبود می یابد. برخی بیماران با فشار روی شقیقه ها احساس آرامش می کنند. از خصوصیات دیگر سردرد وجود تهوع و استفراغ مکرر در زمان سردرد است.

 

سردرد میگرنی معمولاً ماهی 1-4 بار تکرار می شود؛ گرچه ممکن است تعداد حملات هر چند ماه یک بار تا چند بار در هفته باشد. شروع سردرد اغلب تدریجی بوده و ظرف چند ساعت به حداکثر شدت می رسد. مدت سردرد از چند ساعت تا چند روز متغیر است. این سردرد در هر ساعتی از شبانه روز می تواند بروز کند اما بیشتر صبح ها بعد از گذشت چند ساعت از بیداری شروع می شود.

 

اغلب اوقات با افزایش سن از شدت و تکرار سردرد کاسته می شود، اما در برخی خانم ها با شروع یائسگی سردرد مجدداً شدت می یابد. بسیاری از خانها از تشدید سردرد در حوالی قاعدگی شکایت دارند. در برخی بیماران سردرد فقط در دوران قاعدگی رخ می دهد.

 

علت میگرن چیست؟ در بروز سردرد میگرنی عوامل ارثی و محیطی تواماً نقش دارند. در اکثر بیماران سابقه سردرد میگرنی در سایر افراد خانواده وجود دارد. در این افراد آستانه بروز سردرد پایین است و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی سبب شروع سردرد در آنها می شود. در زمان بروز سردرد میگرنی تغییرات بیوشیمیایی وسیعی در مغز رخ می دهد که حاصل آن التهاب عروق و اتساع عروق مغزی است. عامل دیگری که در بروز سردرد میگرنی مطرح شده است بسته نشدن سوراخ بین دو دهلیز قلب است؛ بطوریکه دیده شده شیوع سردرد میگرنی در این افراد بیش از جامعه است و در بیماران میگرنی هم احتمال وجود این عارضه بیشتر بوده است. اما اینکه برطرف کردن این عارضه سبب درمان میگرن می شود و یا چه رابطه ای بین این دو عارضه وجود دارد هنوز مشخص نشده است.

 

گرما و سرما، قرار گرقتن در معرض نور خورشید و هوای آلوده، گاهی اوقات عطر و ادکلن و دود سیگار از عوامل محیطی شروع کننده سردرد هستند. از دیگر عوامل تشدید سردرد می توان گرسنگی، بی خوابی، مصرف برخی داروهای قلبی، قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری، ادویجات، فلفل، غذاهای مانده و کنسرو شده، پنیر مانده، سوسیس و کالباس، ماهی شور، مخمرها، شکلات، کاکائو، آسپارتام، آجیل، غذاهای چرب و سرخ کردنی، الکل، خستگی و اضطراب را نام برد. لازم به ذکر است که عوامل مذکور در همه بیماران سبب سردرد نمی شود بلکه هر فرد ممکنست فقط با برخی از این عواملی دچار سردرد شود.

 

انواع میگرن:

میگرن بدون پیش درآمد عصبی: این میگرن که به میگرن معمولی نیز معروف است شایعترین نوع میگرن است. در این حالت حملات سردرد بطور ناگهانی و غیر منتظره و بدون علامت هشدار دهنده ای شروع می شود. خصوصیات سردرد میگرنی شامل حالت ضربانی، یک طرفه بودن، تهوع و استفراغ، حساسیت به نور و صدا و تشدید سردرد با فعالیت در اکثر بیماران وجود دارد.

میگرن با پیش درآمد عصبی(اورا): در این نوع میگرن قبل یا گاهی همراه سردرد علایمی بروز می کند که از شروع قریب الوقوع سردرد آگاهی میدهد. در اکثر موارد این علایم بصورت اختلالات بینایی مثل جرقه زدن و نقاط نورانی در جلوی چشم، خطوط زیگزاگ و آمدن پرده ای جلو چشم است. این حالات بتدریج از یک سمت میدان دید شروع شده و پس از پوشش بخشی یا تمام میدان دید بعد از چند دقیقه برطرف می شود. معمولاً همزمان با برطرف شدن این علایم سردرد میگرنی شروع می شود. بندرت ممکنست این علایم ایجاد شود ولی سردرد بدنبالش نیاید.

 

عوارض میگرن: گاهی اوقات میگرن با عوارض همراه است. از جمله این عوارض می توان طولانی شدن زمان سردرد یعنی تداوم سردرد بیش از 72 ساعت و یا به حالت مزمن در آمدن میگرن را نام برد. در این حالت بیمار بیش از نیمی از ماه را با سردرد سپری می کند. از عوارض دیگر سردرد پایداری علایم عصبی است. در این حالت علایم تا یکی دو هفته باقی می ماند و یا حتی ندرتاً حالت شبه سکته در مغز ایجاد می کند.

 

حالات دوره ای کودکان: در این حالت کودک به صورت دوره ای دچار تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی و خواب آلودگی می شود. گاهی اوقات حالات دوره ای به صورت حملات درد وسط شکم، بی اشتهایی، رنگ پریدگی، تهوع و استفراغ است که ممکنست تا 72 ساعت طول بکشد. گاهی نیز دوره های سرگیجه چند ساعته رخ میدهد. در تمام این حالات بیمار مابین حملات کاملاً طبیعی و بدون مشکل است.

 

سردرد تنشی

سردرد تنشی شایعترین علت سردرد است. این سردرد اکثراً بدنبال خستگی، فشارهای عصبی و روانی ایجاد می شود. حدود 80% مردم حداقل یک بار این سردرد را تجربه کرده اند. این سردرد در خانم ها شایعتر از آقایان است.

در جوامع امروزی عوامل زیادی از جمله مشکلات مالی، درگیریهای زندگی، فشار کاری و گرفتاریهای خانوادگی وجود دارند که سبب ایجاد فشارهای بیش از حد هیجانی و روانی و بروز سردرد تنشی می شوند.

خصوصیات سردرد تنشی: اکثر بیماران از احساس فشار، سنگینی، درد یا احساس انقباض در سر شاکی هستند. گاهی اوقات نیز به صورت احساس سوزش و یا احساس کشیده شدن پوست سر بیان می شود.

محل درد بیشتر در جلوی سر، شقیقه ها، فرق سر، پس سر و یا گاهی تمام سر است. گاهی اوقات مثل یک نوار دور تا دور سر احساس درد و فشار می کند. سردرد تنشی معمولاً حالت مرده درد و غیر ضربانی دارد.

شدت این سردرد معمولاً خفیف تا متوسط است و معمولاً عصرها شدیدتر از صبح ها است. سردرد معمولاً از ابتدای صبح تا شب و اکثر روزهای هفته وجود دارد و در واقع بیمار با سردرد زندگی می کند و کارهای روزمره را نیز انجام می دهد.

بسیاری از بیماران علاوه بر سردرد از درد و گرفتگی عضلات گردن و پشت، درد روی قفسه سینه، درد شانه و دست ها، احساس گرفتگی و فشار در گلو و احساس تنگی نفس، بی اشتهایی و اختلال خواب شاکی هستند. برخی از بیماران همراه با سردرد تنشی، شکایات قلبی و گوارشی مثل سوزش سردل و احساس نفخ شکم و ترش کردن، دل درد و دل پیچه دارد که اصطلاحاً روده تحریک پذیر یا عصبی گفته می شود.

انواع سردرد تنشی: سردردهای تنشی به دو شکل ممکنست تظاهر کند:

سردرد تنشی دوره ای: این سردرد به صورت دوره ای و اکثراً بدنبال بروز حوادث و گرفتاری ناگهانی و یا فشار بیش از حد کاری ایجاد می شود. این سردرد معمولاً بر خلاف میگرن بدون تهوع و استفراغ است و با فعالیت تشدید نمی یابد. این سردرد چند ساعت تا چند روز طول کشیده برطرف می شود.

سردرد تنشی مزمن: سردردهایی هستند که در اکثر روزهای هفته و ماه و از صبح تا شب با بیمار همراه است. این سردرد در اکثر اوقات با ناراحتی های خلقی، احساس دلتنگی و بی حوصلگی، بی علاقگی به زندگی، افسردگی، اضطراب و دلشوره، بی خوابی و یا خواب آلودگی بیش از حد، احساس خستگی و کوفتگی تمام بدن و بی اشتهایی همراه است. 

علت سردرد تنشی: علت بروز این سردرد در اکثر اوقات فشارهای بیش از حد عصبی و روانی است. گاهی اوقات هم به علت فشارهای کاری، خستگی زیاد و بروز درگیری در محیط کار یا منزل ایجاد می شود. علاوه بر عوامل محیطی، عوامل مستعد کننده درونی که حالت ژنتیکی دارند نیز در بروز این سردرد نقش دارد.

درمان سردرد تنشی: درمان سردرد تنشی شامل دو گروه درمان های دارویی و غیر دارویی است. در اغلب موارد لازم است ترکیبی از دو روش بکار گرفته شود.

درمان دارویی: برحسب شرایط و علایم بیمار از داروهای آرامبخش مثل کلردیازپوکساید، آلپرازولام، ... و یا داروهای ضد افسردگی مثل ایمی پرامین، نورتریپتیلین، فلوکستین، ... استفاده می شود. این داروها با کاستن از اضطراب و افسردگی سبب فروکش سردرد می شوند. تاثیر درمانی این داروها بعد از 2-3 هفته نمایان می شود و روزهای ابتدای مصرف، عوارض دارو بیشتر نمایان است لذا نیاز به تحمل و صبر دارد. شایعترین عوارض این داروها خواب آلودگی، خشکی دهان، حالت گیجی و منگی، تهوع استفراغ و درد و سوزش سر دل، یبوست و افزایش اشتها است. مصرف مایعات، سبزیجات و میوه و اجتناب از مصرف زیاد مواد قندی، نشاسته ای و شیرینی جات توصیه می شود.

درمان غیر دارویی:

رفتار درمانی شناختی: در اکثر موارد با کاستن از استرس و اضطراب و استراحت به مقدار کافی می توان از ایجاد سردردهای تنشی جلوگیری کرد. در این روش بیمار با عوامل ایجاد استرس که در بسیاری از موارد ناشی از تفکرات غلط و سوء تفاهم است آشنا می شود؛ سپس با اصلاح پندارها و نتیجه گیری منطقی از قضایا و یافتن روش های مناسبتر برخورد با مشکلات می تواند از شدت اضطراب و تنش بکاهد.

فنون ایجاد آرامش: با روش های ایجاد آرامش بطور مؤثری می شود احساس کرد که می توان بطور ارادی نشانه های تنش را برطرف کرد. یکی از ساده ترین راههای رسیدن به آرامش انجام کارهای لذت بخش و مفرح و استراحت در فواصل کارهای روزمره است. برای این کار کافی است هر روز چند دقیقه ای دراز کشیده و چند نفس عمیق کشیده و افکار را روی خاطره ای خوشایند متمرکز کرد.

بیوفیدبک: در این روش بیمار با تمرین یاد می گیرد که چگونه واکنش های درونی را به کنترل در آورد. در این روش بیمار می آموزد که با تمرکز حواس عضلات را شل کند، ضربان قلب را آهسته کند و درجه حرارت بدن را تنظیم کرده و آرامش را بدست بیاورد. اوایل برای انجام این کارها وقت زیادی صرف می شود اما بتدریج به عادت تبدیل شده و ظرف چند دقیقه می توان آنرا انجام داد.

فیزیوتراپی: در بسیاری از بیماران گذاشتن حوله داغ و یا کیسه یخ روی محلی که حداکثر شدت درد را دارد سبب تخفیف درد می شود. ماساژ روی شقیقه ها و نقاط دردناک و کشش گردن نیز می تواند سبب کاهش درد شود. ورزش منظم، پیاده روی و شنا در کاهش سردرد مؤثر است.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office