آیا ماه تولد تاثیری بر احتمال ابتلای به ام اس دارد؟

 

در مطالعاتی که در اروپا و کانادا انجام شده دیده اند در نیمکره شمالی، اگر در ماه می (اردیبهشت) متولد شده باشید، احتمال ابتلا به ام‌اس بیشتر از متولدین ماه نوامبر (آبان) است. این نسبت ریسک در نیمکره جنوبی برعکس می‌باشد.

 

اثر ماه تولد معمولاً به کمبود ویتامین د در جنین نسبت داده می‌شود. می‌دانیم که کمبود ویتامین D سبب ایجاد اختلال رشد سیستم ایمنی می‌شود. به عبارت دیگر، اگر مادر در زمستان باردار شود، بدلیل تماس کمتر با نور آفتاب، احتمال کمبود ویتامین د در او بیشتر است، در نتیجه سیستم ایمنی رشد کافی پیدا نمی‌کند و این منجر به افزایش احتمال ابتلای به بیماریهای خودایمنی در سنین بالاتر می شود. بعلاوه  هر قدر از خط استوا دورتر شویم، تأثیر ماه تولد بزرگتر می‌شود، یعنی در اسکاتلند بیشتر از انگلیس است.

 

اثر ماه تولد منحصر به ام اس نیست و در دیابت نوع 1، آرتریت روماتوئید، کولیت اولسراتیو، بیماری لوپوس نیز  مشاهده شده است.

 

بنابراین یکی از راهبردهای پیشگیری از بیماری ام‌اس تجویز مکمل ویتامین D در بارداری است. بر این اساس، به همه افراد بویژه بیماران مبتلا به ام‌اس که قصد باردار شدن دارند، توصیه می کنیم قبل از باردار شدن و در حین بارداری از سرشار بودن ویتامین D در رژیم غذایی‌شان مطمئن شوند. گرچه هنوز نمیدانیم آیا تجویز مکمل ویتامین د می‌تواند اثر ماه تولد را بر طرف کند یا نه.

 

باید سعی کنیم سطح خونی ویتامین د را ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر تا حداکثر ۱۰۰ نانوگرم در میلی لیتر نگه داریم.  

 

 

نقش ویتامین د در بیماری ام اس

یکی از عواملی که نقش آن در بروز و تشدید بیماری ام اس مورد توجه قرار گرفته است فقر ویتامین د است. قبلاٌ  در مطالعات اپیدمیولوژیک دیده شده بود که هر قدر از سمت استوا به سوی قطب می رویم بر شیوع بیماری ام اس افزوده می شود. در مطالعات جدیدتر دیده شده که کمبود ویتامین د یکی از عوامل مستعد کننده برای بروز بیماری ام اس است. بعلاوه در بیماران مبتلا به ام اس، کمبود ویتامین د احتمال بروز حمله جدید و پیشرفت بیماری را بیشتر می کند.

در بیماری ام اس عوامل ایمنی بدن سبب آسیب به غلاف میلین اعصاب مغز و نخاع می شود. ویتامین د یکی از عوامل موثر در تنظیم فعالیت سیستم ایمنی است و کمبود آن می تواند احتمال بروز اختلال در کارکرد سیستم ایمنی را بیشتر کند.

مهمترین منبع تولید ویتامین د از طریق تماس پوست با نور خورشید است. اما در اکثر افراد میزان تماس با نور خورشید در حدی نیست که بتواند نیاز روزانه را تامین کند. ویتامین د در برخی غذاها از جمله ماهی چرب و روغن ماهی نیز وجود دارد. ولی مصرف روزانه این غذاها در حدی نیست که بتواند نیاز روزانه را مرتفع کند. در برخی کشورها شیر، نان و برخی مواد غذایی دیگر را با ویتامین د غنی می کنند اما در ایران منابع غذایی غنی از ویتامین د نیز بسیار محدود است. بنابراین لازم است میزان کمبود را از طریق داروهای حاوی ویتامین د جبران کرد. 

مقدار نیاز روزانه ویتامین د در یک فرد بالغ حدود 600 واحد بین المللی است. مصرف کپسولهای 50000 واحدی ویتامین د هر 2 ماه یک بار میتواند نیاز روزانه را تامین کند. البته باید توجه داشت که ویتامین د یک ویتامین محلول در چربی است و مصرف بیش از حد آن می تواند سبب مسمومیت و بروز عوارضی مثل افزایش کلسیم خون، گیجی و منگی، پرنوشی و پرادراری، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ شود.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

چه عواملی سبب ابتلای به بیماری ام اس می شوند؟

علت بیماری هنوز بدرستی مشخص نشده است لذا قبل از ابتلاء نمی‌توان حدس زد که چه کسی دچار این بیماری می‌شود. اما دیده شده است که وجود برخی عوامل احتمال بروز بیماری را بیشتر می کند.

 

1-  نقش سن: ابتلاء به این بیماری اکثراً در سنین بین 20 تا 40 سالگی رخ می‌دهد اما از ده سالگی تا 55 سالگی احتمال ابتلاء به این بیماری وجود دارد. هر قدر به دو انتهای این طیف سنی نزدیک شویم احتمال ابتلاء کمتر می‌شود. قبل از 10 سالگی و بعد از 55 سالگی احتمال ابتلاء بعید می‌باشد. سن شروع بیماری در خانم‌ها حدوداً 5 سال زودتر از آقایان است.

 

2-  نقش عوامل محیطی:

·         منطقه جغرافیایی: منطقه جغرافیایی زندگی در احتمال بروز بیماری ام اس مؤثر است. در برخی از نقاط جغرافیایی مثل کانادا و نواحی شمالی اروپا (اسکاندیناوی، اسکاتلند، روسیه) و جنوب شرقی استرالیا و نیوزلند این بیماری شایع می‌باشد. بطوریکه از هر صد هزار نفر حدود 100 نفر به بیماری ام اس مبتلا می‌باشند. این مناطق را مناطق پرخطر می‌گویند. پرخطرترین منطقه مجمع الجزایری بنام Orkneyدر شمال اسکاتلند است که از هر صدهزار نفر سیصد نفر به بیماری مبتلا هستند. در مقابل نقاط دیگری مثل آسیا و آفریقا هستند که شیوع بیماری در آنجا خیلی کمتر است و منطقه کم‌خطر گفته می‌شود. در این مناطق از هر صد هزار نفر حدود 15 نفر مبتلا به بیماری وجود دارد. کم‌خطرترین نواحی، مناطق حاشیه خط استوا است که شیوع بیماری یک نفر در صدهزار نفر است. هر قدر از منطقه استوا به سمت شمال و یا جنوب حرکت کنیم شیوع بیماری بیشتر می‌شود. کشور ایران تقریباً در میانه این منطقه قرار دارد. گر چه آمار دقیقی از میزان شیوع این بیماری در ایران در دست نمی‌باشد؛ اما به نظر می‌رسد در ایران شیوع بیماری 15 تا 30 نفر در هر صدهزار نفر باشند.

کسانیکه در سنین قبل از بلوغ از یک منطقه پرخطر به منطقه کم‌خطر نقل مکان می‌کنند، احتمال بروز بیماری در آنها مشابه منطقه کم‌خطر می‌شود و همینطور بالعکس اگر قبل از 15 سالگی از منطقه کم‌خطر به منطقه پرخطر نقل مکان کنند احتمال بیماری مشابه منطقه پرخطر می‌شود. اما اگر نقل مکان بعد از 15 سالگی باشد این اتفاق رخ نمی‌دهد و احتمال بروز بیماری مشابه منطقه اولیه زندگی می‌باشد. علت این تأثیر هنوز مشخص نشده است.

·         نور خورشید و ویتامین د: یکی از علل احتمالی، میزان تماس با نور خورشید قبل از بلوغ است. هر قدر به خط استوا نزدیک‌تر می‌شویم تماس با نور خورشید و در نتیجه تولید ویتامینDدر بدن تغییر و احتمال بیماری ام اس کمتر می‌شود. اما این نظریه هنوز به اثبات نرسیده است.

·         سیگار: خطر بیماری ام اس در کسانیکه مصرف مداوم سیگار دارند نسبت به کسانیکه هرگز سیگار نکشیده‌اند بیشتر است. بعلاوه استعمال سیگار سرعت پیشرفت بیماری را بیشتر می‌کند.

 

3-  جنسیت: عامل دیگری که در احتمال بروز بیماری نقش دارد جنس افراد است. شیوع این بیماری در زنان تقریباً دو برابر مردان (3/2-4/1) است و به دلیل نامعلومی میزان بروز آن در خانم‌ها در حال افزایش بوده است.

 

4-  ژنتیک: گر چه بیمای ام اس یک بیماری ارثی نیست اما در بروز بیماری عامل ژنتیک نقشی هر چند کوچک ایفا می‌کند. بطوریکه برخی  خصوصیات ژنتیکی که اصطلاحاً HLAگفته می‌شود در بیماران مبتلا به ام اس بیشتر از سایر افراد جامعه دیده می‌شود. بعلاوه در 23-3 درصد از بیماران مبتلا به ام اس یکی دیگر از اعضاء خانواده نیز به بیماری ام اس مبتلا است. خطر بروز ام اس در اقوام درجه یک فرد مبتلا حدود 7 برابر جامعه است. اگر از خویشاوندان درجه یک بدون علامت بیمار ام اس تصویربرداری MRIانجام شود در 15 درصد آنها پلاک دیده می‌شود اما این دلیل وجود بیماری ام اس در آنها نیست. بیماری ام اس را نمی‌توان یک بیماری ارثی نامید زیرا حتی در دوقلوهای که کاملاً از لحاظ ژنتیکی همسان هستند نیز تنها 39-20 درصد هر دو قل به بیماری مبتلا می‌شوند و این احتمال در دوقلوهای غیرهمسان خیلی کمتر هم می‌باشد و در حدود 5-3 درصد است.

 

5-  ویروس ها: یکی دیگر از عوامل مطرح در بروز بیماری عفونت‌های ویروسی است. گر چه تا بحال ویروس خاصی که عامل بیماری باشد شناخته نشده است اما یکی از دلایل شیوع بیشتر بیماری در یک خانواده را تماس مشترک افراد آن خانواده با عوامل محیطی و ویروس‌ها می‌دانند. یکی از عوامل ویروسی مطرح ویروس هپاتیت ب است. اما هنوز نقش این ویروس و یا واکسن هپاتیت Bدر ایجاد و تشدید بیماری به اثبات نرسیده است. بعلاوه فایده ثابت شده واکسن هپاتیتB به خطر ثابت نشده و مختصر افزایش احتمال بروز ام اس می‌چربد. از ویروس‌های مطرح دیگر ویروس اپشتاین بار عامل بیماری منونوکلوز عفونی است. احتمال بیماری ام اس بعد از رخداد این بیماری بیشتر می‌شود. اما هنوز رابطه علت و معلولی بین این ویروس و بیماری ام اس به اثبات نرسیده است.

 

6-  ماه تولد: در بررسی های آماری شیوع بیماری ام اس در متولدین ماه می (اردیبهشت و خرداد) بیشتر در متولدین ماه نوامبر (آبان و آذر) کمتر بوده است.

۷- رژیم غذایی پر نمک:اخیرً مشاهده شده که بین میزان نمک مصرفی در رژیم غذایی و احتمال بروز بیماری ام اس رابطه ای وجود دارد. هر قدر مقدار نمک مصرفی بیشتر باشد احتمال بروز ام اس هم بیشتر است.

 

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office