تشنج تب

      تشنج تب یکی از علل شایع تشنج در سنین کودکی است. در حدود  2-5 درصد کودکان در سنین 6 ماهگی تا 5 سالگی دچار این بیماری می شوند. تشنج تب در واقع واکنش مغز به افزایش ناگهانی درجه حرارت بدن در برخی کودکان است. در بروز تشنج از عوامل متعدد ژنتیکی دخالت دارند. احتمال بروز تشنج تب در خانواده بیمار مبتلا به تشنج تب دو تا سه برابر جامعه است و این احتمال در خواهر و برادر بیش از سایر اقوام است. اگر والدین سابقه تشنج تب داشته باشند نیز احتمال بروز در بچه ها بیشتر می شود. درجه حرارت بدن کودک در این زمان معمولا به بالای 38 درجه رفته و تب چنان سریع رخ میدهد که والدین زمانی متوجه تب می شوند که تشنج بروز کرده است.

     تشنج تب گرچه برای والدین خیلی وحشتناک است اما اکثرا مشکل عمده مغزی وجود ندارد و بعد از 6 سالگی دیگر تکرار نمی شود. البته زمانیکه تشنج تب برای اولین بار در یک کودک اتفاق می افتد باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد زیرا تب و تشنج ممکن است اولین علامت مننژیت و یا آنسفالیت (عفونت مغز) باشد. یکی از راههای رسیدن به تشخیص آزمایش مایع مغزی نخایی از طریق کشیدن مایع از ناحیه کمر کودک است. هر نوع عفونت ویروسی یا باکتریایی که به تب منجر شود می تواند سبب بروز تشنج تب شود. اکثر اوقات تشنج تب بدنبال عفونت علی ویروسی تنفسی، عفونت گوش و یا روده و شکم است. گاهی اوقات بعد از واکسیناسیون سه گانه ( دیفتری، سیاه سرفه، کزاز) و سرخک نیز تشنج تب رخ می دهد.

     تشنج معمولا بصورت انحراف چشمها به بالا و قفل شدن فک و سفت شدن دست و پا بروز می کند که معمولا در کمتر از دو دقیقه متوقف می شود. معمولا در هر حمله تب یک حمله تشنج بیشتر رخ نمیدهد گرچه در برخی ممکن است تکرار شود.

     در زمان تشنج بهتر است کودک را روی تشک نرم قرار دهیم تا آسیبی به بدن او وارد نشود. در موقع تشنج از نگهداشتن دست و پای کودک باید اجتناب کرد زیرا احتمال آسیب رسیدن به اندام های کودک را بیشتر می کند. در صورتی که در دهان کودک مواد غذایی وجود دارد اگر امکان داشته باشد باید بدون فشار آوردن به فک کودک، آنرا خارج کنیم. پس از خاتمه تشنج بهتر است کودک را به پهلو قرار دهیم تا ترشحات داخل دهان خارج شود. در صورتیکه حمله تشنج بیش از5 دقیقه طول بکشد باید با اورژانس 115 تماس گرفته شود.

     یکی از نگرانی های والدین ترس از تکرار تشنج با هر حمله تب است. اما از آنجاییکه این حملات تشنج کوتاه مدت است و سبب آسیب مغزی کودک نمی شود اکثر پزشکان توصیه میکنند که صرف مراقبت های فوق حین تشنج و کاستن تب کودک با داروهای تب بر مثل استامینوفن یا ایبوپروفن کافی است و لزومی به استفاده مداوم از داروهای ضد تشنج مثل فنوباربیتال و یا والپروات نمی باشد بویژه اینکه این داروها بدون عوارض هم نیستند. در مواردیکه تشنج طول بکشد ژل های از پیش آماده دیازپام را می توان در مقعد کودک تزریق کرد.

    از نگرانی های دیگر والدین تبدیل این حملات تشنج به صرع در سنین بالاتر است. اما باید بدانیم تشنج تب ساده که شرح آن رفت سبب بروز صرع در سنین نوجوانی و جوانی نمی شود مگر مواردیکه تشنج تب از اشکال پیچیده باشد. تشنج تب پیچیده زمانی مطرح است که حمله تشنج بیش از 15 دقیقه طول بکشد و یا تشنج محدود به یک قسمت یا یک نیمه بدن باشد ویا در بررسی ها و معاینات پزشکی رد پایی از آسیب های مغزی وجود داشته باشد.

انواع تشنج:

بر حسب اینکه کانون اولیه شروع تشنج در کجای مغز باشد و امواج الکتریکی تشنج به نقاط دیگر مغز گسترش پیدا کند یا خیر، تشنج انواع مختلفی پیدا خواهد کرد. اگر امواج الکتریکی در همان محدوده اولیه تولید باقی بماند تشنج کانونی نام می گیرد و اگر به سایر نواحی دو نیمکره مغز گسترش یابد به آنتشنج عمومی می گویند.

تشنج کانونی: هر نقطه ای از قشر مغز می تواند کانون اولیه تشنج باشد.از آنجاییکه هر نقطه از مغز مسئول انجام کاری است، کانون تشنج در هر نقاط مختلف مغز نیز علایم متفاوتی دارد. اگر کانون تشنج در منطقه حرکتی صورت، دست یا پا باشد بیمار دچار حرکات پرشی و انقباضی در صورت دست یا پا می شود. اگر کانون تشنج در منطقه حسی باشد، بیمار دچار احساس گزگز، سوزن سوزن و یا داغی در صورت، دست و یا پا می شود. اگر کانون در منطقه بینایی که در پس سر است باشد، بیمار دچار نقاط نورانی و برق زدن را در جلوی چشم می بیند. اگر کانون تشنج در ناحیه گیجگاهی مغز باشد بیمار دچار حالات هیجانی، اضطراب، طپش قلب، ترس، احساس غم یا شادی و گاهی توهم بینایی، شنوایی و یا بویایی می شود. این حالات معمولاً چند ثانیه تا یکی دو دقیقه طول کشیده و بدون اینکه بیمار بیهوش شود خاتمه می یابد. پس از اتمام حمله بیمار تمام اتفاقات رخ داده را بیاد می آورد. به این نوع تشنج، تشنج کانونی ساده می گویند. اما اگر بدنبال این حالات بیمار دچار اختلال هوشیاری شود و پس از اتمام حمله، حوادث رخ داده را بیاد نیاورد به آن تشنج کانونی پیچیده می گویند. در تشنج کانونی پیچیده علاوه بر علایم فوق، بیمار ممکن است حالت خیرگی پیدا کرده و کارهای بی هدف و تکراری مثل ملچ ملچ کردن، حرکات جویدن، با لباس ور رفتن، در اطاق چرخیدن و ... را انجام دهد.

تشنج عمومی: در این نوع تشنج، امواج الکتریکی تمام قشر مغز را می گیرد. تشنج عمومی انواع مختلفی دارد اما معروفترین آنها تشنج عمومی تونیک کلونیک و صرع آبسانس است.

تشنج تونیک کلونیک (صرع بزرگ): در این حالت بیمار ناگهان بیهوش شده، روی زمین می افتد. ابتدا تمام عضلات بدن به حالت انقباض مداوم در آمده و فک قفل می شود. دست و پای بیمار به حالت جمع شده در سینه و یا کاملاً باز می شود. معمولاً چشم ها به یک سمت منحرف شده و صورت کبود می شود. بیمار دچار تعریق و خروج کف از دهان می شود. بعد از چند ثانیه کم کم تکان های شدید دست و پا و فک ایجاد می شود. کل حمله حدود یکی دو دقیقه طول کشیده و کم کم بدن به حالت سکون در می آید و تنفس عمیق می کشد و کبودی بر طرف می شود و بعد از چند دقیقه بهوش می آید. در طی حمله ممکن است زبان را گاز بگیرد و یا خروج بی اختیار ادرار داشته باشد.

صرع آبساس (صرع کوچک): این صرع بیشتر در کودکان بویژه در سنین مدرسه دیده می شود. در این نوع صرع کودک برای چند ثانیه هوشیاریش را از دست داده و حالت خیرگی پیدا می کند اما دچار سقوط نمی شود و حتی اگر چیزی در دستش باشد نمی افتد. بعد از چند ثانیه مکث، کودک هوشیاریش را بدست آورده و به کارش ادامه می دهد. در طی حمله ممکن است حرکات مختصر و ظریف در صورت و پلک دیده شود. بسیاری اوقات این صرع زمانی که کودک در مدرسه است، با جا انداختن کلمات در دیکته و یا مکث چند ثانیه ای موقع پاسخگویی شناسایی می شود. اگر تعداد حملات زیاد باشد ممکن است سبب اختلال یاد گیری و افت تحصیلی کودک شود. این صرع معمولاً تا سنین بلوغ ادامه یافته و در اغلب موارد متوقف می شود. در بسیاری از این موارد سابقه خانوادگی تشنج وجود دارد.

صرع میوکلونیک نوجوانان: این صرع که در دورانی نوجوانی شروع می شود اغلب از چند نوع تشنج تشکیل می شود. در بسیاری از موارد بیمار صبح که از خواب بیدار می شود دچار حرکات غیر ارادی پرش در دستانش می شود؛ بطوریکه اگر چیزی در دستش باشد پرت می شود. علاوه بر این حرکات پرشی که تشنج میوکلونیک نام دارد؛ ممکن است بیمار تشنج تونیک کلونیک یا آبسانس را نیز داشته باشد. اغلب سابقه خانوادگی تشنج را در این موارد می توان یافت. این صرع به بیخوابی بسیار حساس است بطوریکه اکثر اوقات حملات تشنج بدنبال بی خوابی تظاهر پیدا می کند.