بیماری پارکینسون و آپومورفین

سئوال:

بیمار پارکینسونی هستم، سن من ۴۱ ساله و از ۵ سال پیش درگیر شده‌ام. ۳ ساله دارو میخورم ولی بدلیل پیشرفت سریع بیماری الان روزی ۹ نوبت ۳/۴ ایزیکام میخورم

عمده مشکلم آن و آف (ON و Off) شدن داروست و زمان آن شدن اذیت میشم مخصوصا وقتی که غذا میخورم تا ۵ ساعت دارو اثر نکرده و با ایزیکام ۲۵۰ بعدی، آن میشوم. تقریبا دوام دارو ۱.۵ هست.

 بمن پیشنهاد پمپ آپومورفین شده است ولی بدلیل عدم توان مالی تا الان اقدامی نکرده ام. 

با پرامی پکسول هم مشکل دارم. الان مشکلم گرفتگی و خشکی عضلات مخصوصا در خواب شبانه است. نظرتون درباره این دارو چیست؟

 

پاسخ:

 

بیماری پارکینسون پیشرونده است و به مروز زمان شدت علایم و مشکل حرکتی بیشتر می شود. در حال حاضر موثرترین درمان دارویی این بیماری ترکیبات لوودوپا است که با اسامی تجاری مختلفی از جمله ایزیکام، نوراستور، لووپارکین، مادوپار، پارکین سی و پارکوهیل در دسترس است. 

در ابتدا پاسخ درمانی به لوودوپا بسیار خوب و موثر است اما بتدریج طول اثر دارو کم شده و برای کم کردن نوسانات خاموش و روشن شدن  (خشکی در مرحله خاموشی و حرکات اضافی در مرحله روشن بودن)، نیاز به کم کردن فاصله مصرف دارو داریم. بطوریکه برای جلوگیری از خشکی و جمود گاهی لازم است هر ۱-۲ ساعت دارو مصرف شود. 

مشکل دیگر تاخیر در شروع اثر دارو با مصرف لوودپا است. شروع اثر دارو هر دفعه ممکن است تغییر کند یک بار نیم ساعت و بار دیگر یک‌ساعت طول بکشد. اگر دارو با معده خالی و مقداری آب مصرف شود و یا حتی دارو ابتدا حل و سپس مصرف شود، شروع اثر دارو سریع‌تر خواهد بود. مصرف لوودوپا همراه با غذا سبب تاخیر در جذب و شروع اثر دارو می‌شود. از مشکلات شایع بیماری پارکینسون، یبوست و مشکلات گوارشی است که سبب اختلال بیشتر در جذب دارو می‌شود. مصرف مکمل‌های پروبیوتیک مثل فمی‌لاکت سبب اصلاح محیط میکروبی روده شده و می‌تواند در بهبود جذب دارو کمک کننده باشد. 

در مواردی‌که دوره‌های خاموشی ( جمود و خشکی) کم باشد برای خروج از خاموشی می‌توان از قلم تزریقی آپومورفین نیز کمک گرفت. اما اگر دوره‌های خاموشی زیاد باشد بهتر است  از پمپ آپومورفین که بصورت تنظیم شده مقدار ثابتی از دارو را از طریق زیر پوست تزریق می‌کند، استفاده کرد. از پمپ در طی روز که بیمار نیاز به فعالیت دارد استفاده می‌شود.

برای اینکه شب بیمار  توانایی جابجا شدن بهتری در بستر داشته باشد و صبح نیز توانایی ابتدایی حرکت مناسب‌تری داشته باشد می‌توان از داروی آهسته‌رهش لوودوپا مثل پارکوهیل استفاده کرد. آزاد شدن دارو در این نوع داروها تدریجی‌تر از انواع معمولی لوودوپا مثل نوراستور و لووپارکین و پارکین‌سی است و سبب می‌شود شب تا صبح که بیمار خواب است مقداری دارو به بدن برسد. اما شروع اثر این دارو آهسته‌‌تر از لوودوپای معمولی است و میزان جذب آن نیز همیشه یکنواخت نیست. بنابراین گزینه مناسبی برای جایگزینی لوودوپای معمولی تقسیم شده در هر ۱-۲ ساعت مصرف روزانه یا پمپ آپومورفین نیست. 

در نهایت اگر مشکل حرکتی و بویژه لرزش آزاردهنده باشد می‌توان از کاشت الکترود مغزی DBS کمک گرفت.

نقش tDCS در اختلال شناختی بیماری ام اس

اختلالات شناختی یکی از عوارض شایع بیماری ام اس است. یعنی بیمار بتدریج احساس می‌کند در انجام کارهای ذهنی، تصمیم‌گیری، انجام محاسبات و یادگیری و یادآوری نسبت به قبل دچار مشکل شده است. گرچه این اختلالات در ابتدای شروع بیماری خفیف است ولی بتدریج با پیشرفت بیماری و بروز ناتوانی‌های فیزیکی، اختلالات شناختی نیز بیشتر و شدیدتر می‌شود.

 

بهترین را مقابله با بروز اختلالات شناختی شروع زودرس درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری ام اس است. زمانی‌که اختلالات شناختی ایجاد شد روش‌های مختلفی از جمله بازتوانی شناختی رفتاری و ورزش و درمان عوامل تشدید کننده مثل افسردگی پیشنهاد می‌شود.

 

اخیرا در یک مطالعه از tDCS همراه با بازتوانی شناختی برای بهبود بخشیدن به اختلال شناختی در زمینه بیماری ام اس استفاده کرده‌اند و نتایج آن در کنگره ACTRIMS ارائه شده است. در این روش نواحی خاصی از مغز توسط الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند با جریان مستقیم بسیار کم، تا حداکثر ۲ میلی‌آمپر، بمدت ۲۰ دقیقه در ۳۰ جلسه تحریک می‌شود. در این تحقیق گروهی از بیماران تحریک واقعی همراه با بازتوانی شناختی و گروه دیگر تحریک غیر واقعی همراه با بازتوانی شناختی را دریافت کرده و در پایان عملکرد شناختی آنها با یکدیگر مقایسه شده است. 

 

نتایج این تحقیق نشان میدهد که بازتوانی شناختی همراه با tDCS بطور قابل ملاحظه‌ای نسبت به گروه دریافت کننده تحریک غیر واقعی عملکرد شناختی بهتری را کسب کرده‌اند و نکته جالب‌تر این است که در افراد با ناتوانی بیشتر این اختلاف بارزتر بوده است.

داروهای ضدتشنج و بیماریهای قلبی عروقی

در مطالعات متعدد دیده شده که شیوع عوامل خطر بیماریهای قلبی شامل فشار خون بالا، چربی خون بالا و دیابت و همین‌طور میزان سکته مغزی و قلبی در بیماران میانسال مبتلا به صرع تحت درمان داروهای ضدتشنج شایعتر از سایر افراد جامعه است. مثلا احتمال سکته قلبی و مغزی در یک مطالعه حدود ۱/۵ برابر جامعه بوده است.

 

یکی از عوامل افزایش خطر حوادث قلبی عروقی در این افراد داروهای ضدتشنج است. مشاهده شده که داروهای ضد تشنج سبب افزایش چربی خون و بروز تصلب عروق (سخترگی) که زمینه ساز سکته مغزی و قلبی است می شوند. اخیرا در یک مطالعه گسترده بیش از سی هزار نفر بیمار تحت درمان با داروهای ضدتشنج را از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ تحت مراقبت قرار داده‌اند و مشاهده شد میزان خطر بروز عوارض قلبی عروقی با داروهای ضد تشنج یکسان نیست، با برخی بیشتر و برخی کمتر است. در کسانی‌که تحت درمان با داروهای کاربامازپین، فنی‌توئین، فنوباربیتال و پریمیدون بمدت ده سال بوده‌اند خطر سکته قلبی و مغزی ۲۱ درصد بیش از سایرین بوده است. هر قدر مقدار دارو و زمان مصرف بیشتر باشد، احتمال بروز این عوارض بیشتر خواهد بود.

 

بنابراین در زمان شروع درمان یکی از معیارهای انتخاب دارو وجود عوامل خطر بروز سکته قلبی و مغزی شامل فشار خون بالا، دیابت، چربی خون، مصرف سیگار و چاقی است. در این موارد تاکید می‌شود تا سر حد امکان با رژیم غذایی، ورزش، پرهیز از سیگار و درمان دیابت و چربی خون بالا از خطر عوارض قلبی عروقی کاسته شود. در صورت امکان سعی می‌شود از داروهای ضد تشنجی که خطر بیماریهای قلبی عروقی را زیاد می کند پرهیز شود ولی در صورت اجبار به انتخاب آنها نیاز به مراقبت دقیق این عوامل خطر می‌باشد.

سردرد میگرن و بوتاکس

سردرد میگرن از علل شایع سردرد و ناتوانی افراد در سراسر جهان است. داروهای مختلفی را برای کاستن از شدت سردرد مورد آزمایش قرار گرفته اند. یکی از این درمان ها تزریق سم بوتولیسم در عضلات دور تا دور سر است.

 

سردرد میگرنی اکثرا بصورت حملات دوره ای سردرد یک‌طرفه و یا دو طرفه، نبض دار همراه با تهوع و حساسیت به نور، صدا و بوها تظاهر میکند که بین چند ساعت تا دو سه روز طول می کشد.

 

گاهی اوقات سردرد میگرنی حالت مزمن پیدا می‌کند و بیمار از یک سردرد مداوم تمام سر رنج می برد بطوریکه بیش از نیمی از ماه را سردرد دارد. علاوه بر این سردرد، بیمار دچار حملات سردرد شدید نبض دار همراه تهوع و حساسیت به نور و صدا بر روی این زمینه سردرد دایمی می‌شود. این نوع سردرد را میگرن مزمن می‌نامند. تزریق سم بوتولیسم در این نوع سردرد کاربرد دارد.

 

عواملی که سبب تبدیل سردرد میگرن حمله ای به میگرن مزمن می‌شود زیاد است از جمله آنها استرس‌های زندگی، اضطراب و افسردگی، ضربه به سر، تعداد زیاد حملات سردرد و مصرف زیاد مسکن، وزن زیاد و اختلال خواب را می‌توان نام برد.

 

در وهله اول درمان شامل اصلاح عوامل زمینه ساز سردرد و کاستن از مصرف مسکن است. داروهای خط اول درمان داروهایی مثل پروپرانولول و توپیرامات و آمیتریپتیلین هستند. در صورت عدم پاسخ و یا عدم امکان مصرف داروهای خط اول می توان تزریق بوتاکس را توصیه کرد.

 

شکل دارویی سم بوتولیسم با اسامی مثل بوتاکس، دیسپورت، نورونوکس و انواع تولید داخل بنامهای دیستون و مسپورت عرضه می شود. بوتاکس را 31 نقطه عضلات دور سر شامل پیشانی، شقیقه‌ها و پس سر و شانه تزریق می شود. تاثیر دارو حدود 3-4 ماه است و در صورت نیاز باید مجددا تکرار شود. تزریق زیاد ممکن است سبب افتادگی پلک و دوبینی و ضعف عضلات شود.

آیا ویاگرا مانع ابتلای به بیماری آلزایمر می‌شود؟

آیا ویاگرا مانع ابتلای به بیماری آلزایمر می‌شود؟

بر اساس نتایج مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شده است داروی درمان مشکل نعوظ احتمالا می تواند در جلوگیری از ابتلای به آلزایمر موثر باشد. در این مطالعه گذشته نگر بر روی پرونده‌های بیمه بیش از 7 میلیون نفر، دیده شده است در افرادی‌که بدلایلی از داروی سیلدنافیل (ویاگرا) استفاده می‌کرده‌اند خطر ابتلای به آلزایمر تا حدود 69 درصد کمتر بوده است. قبلا نیز در مطالعات سلولی دیده شده که سیلدنافیل می‌تواند سبب تقویت رشد سلولی مغز و کاهش پروتئین tau که در بروز آلزایمر نقش دارد می‌شود.

 

آیا نتایج این مطالعه برای تصمیم به مصرف سیلدنافیل برای پیشگیری از آلزایمر کافی است؟

با وجود حجم نمونه قابل ملاحظه و نتایج چشمگیر، برای چنین نتیجه‌گیری هنوز زود باشد. نتایج این مطالعه بر روی پرونده مطالبات بیمه بوده و در پرونده اطلاعات کافی پزشکی وجود نداشته و امکان حذف عوامل مخدوشگر ممکن نبوده است.

از طرفی شیوع آلزایمر در خانمها کمی بیشتر از مردان است در حالیکه مصرف این دارو در مردان بیشتر است و اثر جمعیتی خانم‌ها در مطالعه کمتر شده است.

بعلاوه بیماری آلزایمر در طبقات پایین اقتصادی اجتماعی بیشتر است در حالیکه مصرف سیلدنافیل در طبقات بالاتر اجتماعی شایعتر است.

می دانیم روند بیماری آلزایمر سالها قبل از بروز علایم بالینی شروع شده است، از کجا معلوم افراد با پیش علایم آلزایمر تمایل جنسی کمتری داشته و تقاضای کمتری برای دریافت دارو داشته اند؟ و این مطالعه  بطور ناخواسته افراد سالم را انتخاب کرده باشد؟

 

لذا با وجود  نتایج هیجان انگیز این مطالعه باید منتظر انجام مطالعه دقیقتر بررسی تاثیر این دارو بر روی بیماری آلزایمر بود.

بیماری کووید و اختلال شناختی

بیماری کووید و اختلال شناختی

 

بسیاری از بیماران بهبود یافته از کرونا، تا ماهها پس از بهبودی از اختلال حافظه، بیادآوری کلمات، کاهش قدرت تمرکز و تصمیم گیری و فراموشکاری شاکی هستند. این مشکلات محدود به بیماران نیازمند بستری نبوده گرچه در بیماران نیازمند بستری بیشتر بوده است.

 

در مقایسه عوارض شناختی کووید19 بر روی 740 بیمار، شامل بیماران بستری شده، درمان در اورژانس و یا درمان سرپایی، دیده شد که سرعت تصمیم گیری، برنامه ریزی برای انجام کار و فعالیت، ثبت خاطره و بیادآوری و بیان کلمات بطور واضحی در بیماران بستری بیش از درمان شده در اورژانس و یا درمان شده سرپایی آسیب دیده است.

 

هنوز مشخص نشده است که آیا بیماری گووید می تواند سبب شروع روند آسیب تدریجی و تحلیل مغز و افزایش خطر ابتلا به بیماریهایی مانند بیماری آلزایمر و پارکینسون شود یا خیر. در بیماران با زمینه قبلی اختلال حافظه و بیماری آلزایمر که دچار بیماری کووید می شوند نیز ما شاهد تشدید اختلال شناختی و توانایی های تکلمی و کارکرد بیمار بعد از بهبودی از کووید هستیم. 

 

مطالعات نشان داده است که بیماران با زمینه قبلی آسیب مغزی، بدنبال بیماری کووید دچار آسیب بیشتر مغزی نسبت به افراد بدون زمینه بیماری مغزی می شوند. مطالعات نشان داده که بسیاری از بیمارانی که تا قبل از کووید اختلال مختصر حافظه داشته اند بعد از بهبودی از کووید دچار تشدید اختلال حافظه و بیاد آوری موضوعات تازه، نام بردن و انجام کارها و تمرکز شده اند. بنظر میرسد بیماری کووید سبب تسریع و تشدید بیماری آلزایمر می شود.

سردرد خوشه ای

 

خصوصیات سردرد  

 

سردرد خوشه ای شامل سردردهایی است که برخلاف سردردهای میگرنی که بیشتر در خانمها بود، در مردها و در سنین میانسالی بیشتر است. شیوع این سردرد در مردان ۷ برابر خانم‌ها است . حملات سردرد حالت خوشه ای دارد یعنی بیمار هر سال در فصل و ماه معینی (بیشتر بهار و پاییز) و سر ساعت مشخصی هر روز چند دقیقه ای دچار سردرد می شود . چند هفته این سردرد ها ادامه دارد و سپس فروکش می کند تا یکی دو سال بعد که در همان زمان قبلی مجددا سردرد شروع شود .  

سردرد خوشه ای بصورت درد شدید تیر کشنده و مبهم در اطراف یک چشم و پیشانی است و تقریبا همیشه در همان سمت تکرار می شود. این حالت برخلاف میگرن است که هر بار ممکن است سمت سردرد عوض شود و یا از یک سمت سروع و سپس طرف دیگر هم مبتلا شود.

 

سردرد بیشتر شب‌ها یکی دو ساعت بعد از خوابیدن شروع می شود و حدود یک ساعت طول کشیده و خود به خود برطرف می شود . گاهی اوقات سردرد در طی روز و یا چند نوبت در شبانه روز رخ می دهد، اما خصوصیت ویژه آن بروز سردرد هر روز سر یک ساعت مشخص است . در بیشتر بیماران حملات سردرد در فصل های بهار و پائیز رخ می دهد . 

از علائم دیگر سردرد خوشه ای مسدود شدن راه بینی و افزایش ترشحات بینی ، اشک ریزش ، افتادگی مختصر پلک و کوچکتر شدن مردمک در همان سمت سردرد است .  

این سردرد را نباید با سردردی که عامل آن گلوکوم حاد ( آب سیاه ) است و با درد روی پیشانی، درد شدید چشم، قرمزی و تاری دید تظاهر می کند و ممکن است به نابینایی بیانجامد اشتباه گرفت. به همین خاطر مراجعه به پزشک ضروری است .  

 

علت سردرد  

علت سردرد خوشه ای به درستی شناخته نشده است. اختلال سیستم هیپوتالاموس و هسته پاراسمپاتیک و هسته حسی صورت در بروز آن نقش دارند.

 

درمان  

درمان سردرد های خوشه ای شامل دو دسته است : 

درمانهای هر حمله سردرد و درمانهای پیشگیری 

• برای خاموش کردن سریع هر حمله سردرد می توان ازتزریق زیر پوستی و یا اسپری داخل بینی سوماتریپتان استفاده کرد. استنشاق اکسیژن خالص با ماسک به مقدار ۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه نیز می تواند سبب برطرف شدن سردرد گردد. استشاق اکسیژن در حالت نشسته و کمی خم شدن به جلو اثر بهتری دارد. بیش از 15 دقیقه نباید تنفس اکسیژن را ادامه داد. 

از دیگر روش های درمان حمله سردرد استنشاق لیدوکائین از طریق بینی همان سمت سردرد است . احتقان و گرفتگی بینی ممکن است مانع استنشاق مناسب شود که در این موارد بهتر است ، ابتدا با قطره ضد احتقان مثل فنیل افرین گرفتگی بینی را برطرف کرد . 

 

تحریک عصب واگ با استفاده از دستگاه نیز در فروکش سردرد موثر است.

 

 

• در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود ، لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد. در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد .برای پیشگیری از بروز سردرد از داروهایی مثل وراپامیل و لیتیوم استفاده کرد.

 

در مواقعی که از لیتیوم استفاده می شود باید مقدار دارو در خون را اندازه گیری کرد و در مصرف دقیق دارو دقت کرد  این دارو می تواند سبب احساس تشنگی و تکرر ادرار و لرزش مختصر دست شود . در موقع مصرف این دارو باید دقت کرد که روزانه ۲-۳ لیتر مایعات و مقدار کافی نمک مصرف کرد .

 

اخیرا داروی جدیدی بنام گالکانزوماب برای درمان سردردهای خوشه ای معرفی شده است. این دارو که یک آنتی بادی منوکلونال است در ابتدای شروع سردردهای خوشه ای بصورت زیر پوستی و ماهیانه تا فروکش حملات سردرد تزریق می شود.

 

 

• شروع تاثیر داروهای پیشگیری از سردرد معمولا حدود ۱-۲ هفته تاخیر دارد. در این مدت برای خاموش کردن سردردها درمان موقت با کورتن خوراکی و یا تزریق در محل عصب حسی پس سری سبب فروکش سریعتر حملات سردرد تا شروع اثر داروهای پیشگیری می شود.

 

آدوکانوماب و درمان آلزایمر

بیماری آلزایمر شایعترین علت زوال عقلی را تشکیل می‌دهد. مهمترین عامل خطر برای ابتلای به این بیماری سن است. در اکثر موارد بیماری بعد از ۶۵ سال بروز می‌کند و هر قدر سن بالاتر می رود احتمال ابتلا بیشتر می شود.

 
مهمترین یافته آسیب شناسی در مغز بیماران رسوب الیاف پروتئینی بنام بتا آمیلوئید است که به مرور زمان سبب آسیب مغزی می‌شود.

تا به حال بیشتر درمان‌ها معطوف به درمان علامتی بیماری بوده است. نزدیک به یک دهه است که دانشمندان بدنبال درمان‌های موثرتر برای این بیماری هستند. یکی از این روش‌ها کاستن از میزان رسوب بتا آمیلوئید از مغز بیماران بوده است. داروهای متعددی برای این منظور آزمایش شده است و بالاخره یکی از این داروها تاییدیه استفاده در بیماران آلزایمر را مشروط به انجام آزمایشات دقیق‌تر را از سازمان غذا و داروی آمریکا دریافت کرده است. 
 

داروی آدوکانوماب (Aducanumab) که یک آنتی‌بادی منوکلونال بر ضد بتا آمیلوئید رسوب کرده در مغز است، سبب کاهش قابل ملاحظه مقدار بتا آمیلوئید در طی حدود دو سال تجویز ماهیانه وریدی دارو شده است. در طی همین مدت ۲۳ درصد از سرعت پیشرفت اختلال شناختی نیز کاسته شده است.

این دارو را پس از اثبات ابتلای به بیماری آلزایمر با استفاده از تصویربرداری PET از مغز بیمار و یا آزمایش مایع نخاع تجویز می‌شود. بهترین زمان برای شروع دارو در ابتدای بیماری که هنوز اختلال حافظه مختصر است می‌باشد.

 

با توجه به عوارض احتمالی ورم و یا خونریزی مغزی، انجام دوره‌ای  ام‌آر‌آی مغزی ضرورت دارد.

 

تایید این دارو راه را برای رسیدن به درمانهای جدید و موثر باز می کند. البته بسیاری از دانشمندان با توجه به تاثیر کم دارو در جلوگیری از پیشرفت اختلال حافظه و عوارض دارو، مخالف تایید و تجویز این دارو هستند.

آیا بیماران مبتلا به ام اس واکسن کرونا بزنند؟

 

با توجه به خطرات ابتلای به کرونا، زدن واکسن کرونا به همه افراد توصیه می‌شود.

 

واکسن‌هایی که در حال حاضر در دسترس هستنند یا:

1. از روش کدهای ژنتیکی برای تولید واکسن بهره برده‌اند (مثل واکسن فایزر و مدرنا)
2. یا از حامل‌های ویروسی غیر فعال شده استفاده کرده‌اند(مثل آسترازنکا و اسپوتنیک، سینوفارم و بهارات هند)

که تجویز آن در افراد تحت درمان با داروهای ام‌اس منعی ندارد.

 

مسئله مهم توانایی ایجاد ایمنی در برابر کرونا در افرادی که تحت درمان با داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند می‌باشد.

• افرادی‌که از اینترفرون‌ها (سینوکس، بتافرون، رسیژن)، گلاتیرامر (کوپامر، سینومر)، دی‌متیل‌فومارات (دیفوزل، تکزیفوما)، تری‌فلونامید (تبازیو) و تایسابری استفاده می‌کنند مشکلی از این نظر ندارند و میزان ایجاد ایمنی در مقابل کرونا همانند سایر افراد است. صرف نظر از زمان مصرف دارو، هر وقت که واکسن در دسترس قرار گرفت بهتر است واکسن بزنند.

 

• کسانیکه از فینگولیمد، ریتوکسیماب و یا اکرلیزوماب استفاده میکنند باید بدانند که بدلیل اثرات مهاری این داروها بر سیستم ایمنی بدن، شاید واکسن کرونا نتواند همانند سایر افراد آنها را در مقابل ابتلای به کرونا ایمن کند. بنابراین باید به اقدامات مراقبتی مثل زدن ماسک را علیرغم زدن واکسن ادامه دهند.

 

• بنابراین توصیه می شود اگر هنوز این داروها شروع نشده اند، بهتر است ۴ هفته بعد از تکمیل واکسیناسیون دارو شروع شود.

 

• اگر از قبل درمان با فینگولیمود شروع شده باشد، واکسیناسیون طبق برنامه بدون جابجایی زمان انجام می‌شود.

 

• اگر قبلا ریتوکسیماب و اکرلیزوماب (اکرووس) تزریق کرده است، سعی می کنیم واکسن حداقل ۱۲ هفته بعد از آخرین تزریق دارو داده شود و اگر امکان داشته باشد نوبت بعدی تزریق ریتوکسیماب  و اکرلیزوماب را به ۴ هفته بعد از تزریق نوبت دوم واکسن منتقل ‌شود.

 

نکته مهم: با توجه به مشکلات دسترسی به واکسن کرونا، علیرغم تمام موارد فوق، بهتر است هر زمان که واکسن در دسترس قرار گرفت واکسیناسیون صرف نظر از داروی مصرفی تزریق شود.

آیا واکسن کرونا سبب تشدید بیماری ام اس می شود؟

 

در مطالعه ای که اخیرا منتشر شده، 555 بیمار مبتلا به ام اس که تحت درمان با داروهای ام اس بودند و نوبت اول واکسن فایزر را دریافت کرده بودند مورد پیگیری قرارمی گیرند. تا انتهای پیگیری 435 نفر نوبت دوم را نیز دریافت می کنند.

 

29/7% بدنبال نوبت اول و 40/2% بدنبال نوبت دوم دچار عوارض گذرایی مثل درد محل تزریق، خستگی، سردرد، درد بدن شدند. این عوارض در جوانترها بیشتر بوده است.

 

2% بیماران بدنبال نوبت اول و 4/8% بدنبال نوبت دوم دچار تشدید علایم قبلی همراه با تب شدند که ظرف 1-2 روز برطرف شد و عود کاذب محسوب شدند.

 

2/1% بین روزهای 10-19 بعد نوبت اول و 1/6% بین 14-21 روز بعد نوبت دوم دچار عود بیماری شدند.

 

مقایسه این میزان عود با موارد عود در سالهای قبل همین موقع نشان می داد میزان عود تقریبا برابر بوده است. بنابراین بنطر میرسد واکسن کرونا سبب افزایش عود نشده است.

 

هنوز نتایج تاثیر سایر واکسن ها در سیر بیماری منتشر نشده است.

 

با توجه به خطر بیماری کووید به تمام بیماران توصیه می شود در صورت در دسترس قرار گرفتن واکسن، تزریق آن را به تاخیر نیاندازند.