چه روش‌های درمانی برای ام اس وجود دارد؟

گر چه هنوز درمان قطعی برای بیماری ام اس پیدا نشده است اما روش‌های متعددی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و همین‌طور فروکش سریع‌تر هر حمله و کاستن از ناتوانی‌ها و علائم آزاردهنده وجود دارد. بعلاوه در حال حاضر تحقیقات وسیعی برای دستیابی به روش‌های موثرتر درمانی وجود دارد و به نظر می‌رسد در سال‌های آینده درمان‌‌های جدیدتری کشف شود. در حال حاضر روش‌های درمانی این بیماری را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد.

 

درمان‌هایی که در حملات عود بیماری بکار می‌‌روند:

1. متیل‌پردنیزولون
2. ACTH
3. تعویض پلاسما (پلاسما فرز)

 

درمان‌هایی که سرعت پیشرفت بیماری را کم می‌کنند:

• داروهای تزریقی:

1. انواع انترفرون بتا ( آونکس، بتافرون، ربیف)
2. گلاتیرامر (کوپاکسون) Copaxone)
3. ناتالیزوماب (تای سابری) (Tysabri)
4. میتوکسانترون (نووانترون) (Novantrone)
5. آلمتوزوماب (لمترادا) (Lemtrada)

 

• داروهای خوراکی:

1. فینگولیمد (جیلینیا) (Gilenya)
2. تری فلونامید (آباجیو) (Aubagio)
3. دی متیل فومارات (تکفیدرا) (Tecfidera)

درمان‌هائیکه سبب تخفیف علائم بیماری می‌شوند:

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

تشخیص بیماری ام اس چگونه است؟

اساس تشخیص بیماری ام اس بر پایه علائم بالینی و سابقه حملات است که توسط پزشک مجرب و آشنا به بیماری
ام اس داده می شود. پزشک با معاینه عصبی آسیب در قسمت‌های مختلف دستگاه عصبی را تشخیص می دهد. علاوه بر این روش‌های کمکی برای تائید تشخیص وجود دارد که با کمک آنها می‌توان وجود بیماری را به اثبات رسانید.

ام آر آی: از مهمترین این روش‌های کمک تشخیصی تصویربرداری مغناطیسی یا همان ام آر آی از مغز و نخاع است. ام آر آی روش نسبتاً بی‌ضرری است که با آن از نواحی مختلف مغز و نخاع تصاویر متعددی برداشته می‌شود. در این تصویربرداری نواحی تخریب شده غلاف میلین بصورت نواحی سفید رنگی دیده می‌شود که اصطلاحاً به آن پلاک می‌گویند.

   در بیماری ام اس تعداد زیادی از این پلاک‌ها را می‌توان در مغز و گاهی اوقات در نخاع مشاهده کرد. در 95 درصد بیماران این پلاک‌ها را در ام آر آی می توان دید اما اولاً در 5 درصد از بیماران به ویژه در ابتدای شروع بیماری ممکن است این پلاک‌ها دیده نشود و ثانیاً در بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز تصاویر مشابه پلاک در ام آر آی مغز آنها دیده می‌شود.  حتی در افراد مسن، با سابقه فشارخون بالا بدون وجود بیماری مغزی ممکن است تصاویر مشابهی دیده شود. لذا تفسیر ام آر آی باید در کنار علائم و معاینات بیمار و توسط پزشک متخصص داده شود.

   برای انجام تصویربرداری ام آر آی بیمار باید حدود 45-30 دقیقه بر روی تختی بدون حرکت دراز بکشد. این تخت در داخل لوله‌ای که در وسط دستگاه ام آر آی است حرکت می‌کند تا تصویربرداری انجام شود.

   بیمار باید بداند که این روش تصویربرداری بی‌ضرر است و جای نگرانی ندارد ولی بعلت ایجاد میدان قوی مغناطیسی کسانیکه پیس‌مکر (باطری قلبی) دارند یا ترکش و هر گونه جسم فلزی دیگری در مغز داشته باشند نمی‌توانند از این روش تصویربرداری استفاده کنند.

مایع نخاع: از روش‌های دیگر کمک تشخیصی اندازه‌گیری آنتی‌کورهای موجود در مایع مغزی نخاعی است. همانطوری که قبلاً نیز گفته در بیماری ام اس سیستم ایمنی بر علیه غلاف میلین فعال شده و موادی بنام آنتی‌کور را بر ضد این غلاف تولید می‌کند. در این بیماری سیستم ایمنی بدن مقدار زیادی آنتی‌کور بر ضد غلاف میلین تولید می‌کند و در نتیجه مقدار آن در مایع مغزی نخاعی بیشتر از حد طبیعی می‌شود. اندازه‌گیری مقدار آنتی‌کور موجود در مایع مغزی نخاعی به تایید تشخیص کمک می‌کند.

پتانسیل برانگیخته: روش دیگر کمک تشخیصی، اندازه‌گیری سرعت هدایت اعصاب بینایی است. گرفتاری عصب بینایی از محل‌های شایع درگیری در بیمای ام اس است. در این روش بیماری در جلوی تلویزیون می‌نشیند و به تصویر جدولی سیاه و سفیدی که از آن پخش می‌شود نگاه می‌کند. این تصاویر سبب تحریک عصب بینایی شده که در نهایت به منطقه مسئول بینایی در پس سر می‌رسد. اگر عصب بینایی دچار آسیب شده باشد سرعت هدایت در مسیر عصب بینایی آهسته می‌شود و با اندازه‌گیری سرعت انتقال پیام‌های بینایی از چشم به مغز، به آسیب عصب بینائی می‌توان پی برد.

چه عواملی سبب بدتر شدن بیماری ام اس می‌شوند؟

با توجه به ماهیت عود و بهبودی بیماری ام اس و تقارن پیدا کردن دوره‌های عود با برخی وقایع، در نگاه اول به نظر می‌رسد عوامل بسیاری در ایجاد حملات جدید و یا بدتر شدن آن نقش دارند. از جمله مواردیکه به تشدید بیماری ام اس متهم شده‌اند هیجانات روحی، سیگار، عفونت‌ها، فعالیت شدید، خستگی مفرط، ضربات جسمی و جراحی هستند.

   بین افزایش درجه حرارت بدن و تشدید علائم بیماری رابطه ای مشخص وجود دارد. در گرما علائم بیماری بیشتر می‌شود، اما این بدتر شدن موقتی است و با کاهش درجه حرارت بدن برطرف می‌شود.

   بین بیماری‌های عفونی تب‌دار بویژه بیماری‌های ویروسی و بدتر شدن بیماری نیز به نظر می‌رسد رابطه وجود داشته باشد، با بروز بیماری‌های تب‌دار نیز علائم بیماری ممکن است شعله‌ور شود.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

آیا بیمار ام اس می‌تواند حامله و بچه‌دار شود؟

از آنجاییکه بیماری ام اس بیشتر در سنین فعال و باروری فرد رخ می دهد لذا یکی از دقدقه های مهم بیماران و خانواده ها مسئله ازدواج، بارداری و شیردهی است. در این زمینه باید چند نکته را یاد آوری کرد.

1. باید بدانیم بیماری ام اس یک بیماری ارثی نیست. بسیاری از بیماران نگران بروز بیماری در فرزندانشان هستند. اما احتمال بروز بیماری در فرزندان پدر یا مادر مبتلا به ام اس بسیار پایین و در حدود 5-3 درصد است. البته اگر تعداد افراد مبتلا به ام اس در خویشاوندان زیاد باشد و یا والدین هر دو به بیماری ام اس مبتلا باشند احتمال از 5 درصد بیشتر می‌شود.

2. باید بدانیم بیماری ام اس گر چه می‌تواند از قدرت و تمایلات جنسی بکاهد اما سبب نازائی نمی‌شود. بیمار مبتلا به ام اس می‌تواند همانند سایر افراد جامعه حامله شده و زایمان نماید. بعلاوه بیمای ام اس خطری برای جنین ندارد مگر اینکه دارویی مصرف شود و آن دارو برای جنین مضر باشد. در این مواقع باید قبل از حامله شدن با پزشک معالج مشورت شود و در صورت بروز حاملگی باید بلافاصله به پزشک معالج اطلاع داده شود.

3. بیماری ام اس با حامله شدن بدتر نمی‌شود. اوایل گمان می‌کردند که حاملگی سبب تشدید بیماری ام اس می‌شود اما در مطالعات بعدی مشخص شده است که حاملگی تاثیری در سیر بیماری ام اس ندارد. نوع زایمان و بی‌هوشی نیز ارتباطی با بیماری ام اس ندارد و بر حسب لزوم می‌توان زایمان طبیعی یا سزارین انجام شود و بیماری ام اس تاثیری در این انتخاب ندارد. در طی حاملگی نمی توان از داروهای اینترفرون و سرکوب کننده ایمنی استفاده کرد. در صورت بروز حمله در طی حاملگی می توان از پالس متیل پردنیزولون استفاده کرد.

4. از طرف دیگر دیده شده شیر دادن برای مادر و نوزاد هیچکدام ضرری ندارد. البته این مربوط به خود بیماری ام اس است اما اگر بیمار از دارو استفاده می‌کند باید بر حسب نوع دارویی که مصرف می‌کند برای شیر دادن از پزشک معالج خود کسب تکلیف نماید. برخی از داروهائی که در درمان بیماری ام اس بکار می‌روند می‌تواند وارد شیر شده و برای نوزاد مضر باشد.

   اما علاوه بر موارد فوق به نکات دیگری نیز در تشکیل خانواده و بچه‌دار شدن باید دقت کرد. در تصمیم‌گیری برای بچه‌دار شدن باید علاوه بر دوران بارداری و شیردهی به مشکلات مراقبت و تربیت کودک تا رسیدن به خودکفائی نیز توجه داشت. بیماری ام اس بیماری است که دارای فراز و نشیب است و ممکن است توانائی‌های فرد همیشه یکسان نباشد. در این تصمیم‌گیری زوجین باید به توانائی‌هایشان در همیاری و کمک به یکدیگر توجه کنند.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

آیا می‌توان از ابتدا سیر بیماری را حدس زد؟

حدس دقیق سیر بیماری از ابتدای بیماری امکان‌پذیر نیست اما برخی موارد به نفع خوش خیم بودن سیر بیماری می‌باشد. از جمله مواردی که به نفع خوش خیم بودن سیر بیماری است تعداد عود کمتر بویژه در طی سال‌های اول شروع بیماری است. هر چقدر فاصله بین حملات بیشتر باشد و بعد از هر حمله بهبودی کامل ایجاد شود احتمال بروز ناتوانی در سالهای بعدی نیز کمتر است. در نژاد سفیدپوست اروپائی و آمریکائی احتمال بروز ام اس بیشتر بوده و احتمال ناتوانی نیز بیشتر است. قبلاً گمان می‌شد که بروز علائم حسی مثل گزگز و سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی قسمتی از بدن، کاهش بینایی از جمله علائم نشانگر خوش خیم بودن بیماری هستند. بعلاوه گفته می شود که شروع بیماری در سنین جوانی و جنسیت مونث نیز از پیش‌اگهی بهتری برخوردار است. اما این مطلب به اثبات نرسیده است. آنچه در حال حاضر بیشتر مطرح است شامل موارد زیر است: 

سیر عود و بهبود نسبت به سایر سیرها بهتر است.

علائم ادراری در ابتدای بیماری از نشانگر شدت بیماری است.

بهبودی ناقص از حمله اول و حملات مکرر طی سال اول نیز پیش‌آگهی را بد می‌کند.

حجم زیاد پلاک در MRI در 5 سال اول بیماری شدت بیماری را پیش بینی می کند.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

حمله یا عود بیماری چیست؟

در اکثر اوقات بیماری ام اس بصورت حمله ای بروز می‌کند یعنی بیمار دچار برخی از علائم عصبی مثل دوبینی یا تاری دید می‌شود، چند هفته‌ای این حالات وجود داشته و بتدریج بهبودی پیدا می‌کند، هر بار که علامت جدیدی ایجاد شود و یا همان علائم قبلی که بهبودی یافته است، مجدداً بروز کند و بیش از 24 ساعت باقی بماند را یک حمله یا عود می‌نامند. البته باید بدانیم که بسیاری از اوقات بدنبال خستگی، گرمای محیط و یا تب برخی از علائم قبلی بطور موقت تشدید پیدا می‌کند که نشانه یک حمله جدید نیست.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

نحوه پیشرفت بیماری چگونه است؟

سیر پیشرفت بیماری ام اس در همه یکسان نیست. شدت بیماری نیز از بیماری به بیمار دیگر فرق می‌کند. لذا بیماران نباید خودشان را با یکدیگر مقایسه کنند. در 15 درصد از موارد بیماری سیر بسیار خوش خیمی دارد بطوریکه بیمار پس از یک حمله و ابتلاء به برخی از علائم مذکور بهبودی پیدا کرده و بعد از سالها همچنان بدون حمله جدید و یا مشکلی به زندگی طبیعی خود ادامه می دهند. در مقابل فرم‌های بدخیم هم وجود دارند که ظرف مدت کوتاهی ممکن است سبب ناتوانی شدید شوند. اما در اکثر موارد (90-85 درصد) سیر بیماری به صورت دوره‌های عود و بهبودی است یعنی بعد از هر حمله بهبودی کامل حاصل می‌شود؛ گر چه ممکن است مجدداً بعد از چند ماه یا چند سال همان علائم قبلی و یا علامت جدیدی بروز کند. در اکثر موارد بین هر حمله چند سال فاصله وجود دارد؛ اما گاهی اوقات نیز تعداد عودها بیشتر بوده و فاصله حملات کوتاه است مثلاً ممکن است در طی یک سال چند مرتبه دچار عود شود. البته احتمال عود در سال‌های اول بیشتر است.

   در برخی از موارد بعد از هر حمله علائم عصبی بطور کامل رفع نمی‌شود و مقداری از مشکلات عصبی ایجاد شده باقی می‌ماند؛ که به آن عود و پیشرونده گفته می‌شود. در اغلب این موارد ابتدا شکل عود و بهبود وجود داشته است و پس از 20-15 سال به شکل عود و پیشرفت تبدیل ‌شده است.

   درتعداد اندکی از بیماران سیر بیماری بصورت دوره‌های عود و بهبودی نیست بلکه علائم بیماری با سیری بسیار آهسته و تدریجی طی چندین سال ایجاد می‌شود. مثلاً ممکن است بیمار طی چندین سال بتدریج دچار ضعف در پاها شود که به این شکل نوع پیشرونده اولیه گفته می‌شود و در حدود 10 درصد موارد بیماری ام اس را تشکیل می‌دهد.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

علائم بیماری ام اس چیست؟

در اکثر موارد بیماری در سنین 40-20 سالگی شروع می‌شود. علائم بیماری ام اس بسیار متنوع است. علائم بیماری نه تنها از فردی به فرد دیگر فرق می‌کند بلکه در طول زمان در یک نفر نیز علائم گوناگون بوده و دارای شدت و ضعف متغیر می‌باشد. در بیشتر اوقات یک یا چند تا از علایم زیر با هر حمله بیماری پدیدار شده و پس از چند هفته یا چند ماه علائم فروکش می‌کند.

مشکلات بینایی:

دوبینی: دو بینی یکی از علائم شایع بیماری است که معمولاً بدنبال عود بیماری ایجاد شده و ممکن است تا چند هفته نیز تداوم داشته باشد. دوبینی در اثر عدم هماهنگی حرکت چشم‌ها با یکدیگر ایجاد می‌شود؛ در نتیجه با بستن یک چشم دوبینی برطرف می‌شود.

• تاری‌دید یک چشم: تاری دید یک چشم همراه با درد کره چشم که ممکنست طی چند روز به از دست رفتن کامل دید در آن چشم منجر شود. این حالت در اثر التهاب عصب بینایی آن چشم پدید می‌آید و معمولاً (90درصد) پس از چند هفته بتدریج بهبودی حاصل می‌شود. به این علامت نوریت اپتیک (Optic Neuritis)می‌گویند و از شایع‌ترین آسیب‌های بینایی در بیماری ام اس محسوب می‌ شود.
• اختلال تعادل: اختلال تعادل در پاها و راه رفتن، بطوریکه ممکنست بیمار نتواند بدون کمک راه برود و دچار زمین خوردن مکرر شود. اختلال تعادل در دستها بصورت عدم توانایی انجام دقیق کارهای دستی مثل نوشتن، باز و بسته کردن دکمه لباس، شانه و مسواک زدن تظاهر می‌کند. گاهی اوقات بهمراه اختلال تعادل لرزش در دستها دیده می‌شود. گاهی نیز همراه با اختلال تعادل سرگیجه وجود دارد.
• 

ضعف عضلانی:

• شدت ضعف عضلات دست و پا (اکثراً ضعف پا و کمتر ضعف دست است) همانند سایر علائم از ضعف بسیار خفیف تا ضعف شدید که قدرت حرکت دست و یا پا را نداشته باشد متغیر است. معمولاً ظرف چند روز بیمار دچار ضعف عضلانی و کاهش قدرت حرکتی در اندام‌ها میشود؛ مثلاً دچار عدم توانایی در راه رفتن بعلت ضعف هر دو پا و یا دچار ضعف دست و پای یک سمت بدن میشود. گاهی اوقات ضعف عضلانی با سفتی دست و پا همراه می شود.

اختلالات حسی:

• اختلالات حسی بیشتر بصورت احساس گزگز و سوزن‌سوزن شدن در قسمتی از بدن مثل یک نیمه از صورت یا در دست و پای یک سمت و یا هر دو پا بروز می‌کند. گاهی نیز احساس درد و گرما و سرما در قسمتی از بدن از دست می رود. گاهی اوقات اختلال حسی بصورت دردهای تیرکشنده در صورت و یا دست و پا می‌باشد. گاهی نیز وقتی بیمار سرش را خم می‌کند احساس برق‌گرفتی در پشت می‌کند که ممکن است تا انگشتان دست و پا امتداد یابد. در برخی موارد بیمار از گرفتگی‌های دردناک عضلات رنج می برد.
• 

اختلال تکلم:

• اختلال تکلم اکثراً همراه با اختلال تعادل دیده می‌شود و بصورت تغییر روانی تکلم و کمی نامفهوم شدن کلمات می باشد.

اختلال کنترل ادرار:

• برای ادرار کردن ممکن است لازم باشد بیش از حد معمول زور بزند و یا توانائی کنترل ارادی ادرار کردن را نداشته و ادرار بصورت قطره قطره خارج شود. اکثر اوقات مشکل ادراری بصورت احساس قریب الوقوع و فوری خروج ادرار است. شدت مشکل ادراری معمولاً با شدت ضعف اندامها متناسب است. عفونت ادراری که بویژه در خانمها شایع هم است سبب تشدید مشکل ادراری می شود. در اکثر بیماران مشکل یبوست نیز با مشکل ادراری همزمان وجود دارد.

اختلال قوای جنسی:

• در مراحل پیشرفته بیماری در مردان ممکن است مشکل قوای جنسی ایجاد شود در خانم‌ها مشکل قوای جنسی  کمتر دیده می شود و حتی در مراحل پیشرفته بیماری ممکنست ارگاسم وجود داشته باشد. علت مشکل قوای جنسی تنها بیماری ام اس نیست و در بسیاری از موارد فقدان اعتماد به نفس و ترس از طرد شدن از طرف همسر و افسردگی سبب این مشکل می شود.

خستگی مفرط:

• احساس خستگی در بسیاری از بیماران ام اس وجود دارد و بیمار زودتر از حد معمول دچار خستگی می‌شود. بیمار از ابتدای صبح حالت خستگی دارد و تا شب بر شدت آن افزوده می شود. بین میزان‌ احساس خستگی و شدت بیماری ارتباط ضعیفی وجود دارد. علاوه بر شدت بیماری ام اس، اختلال خواب، افسردگی، گرما و رطوبت هوا می توانند سبب تشدید احساس خستگی شود.

حساسیت به گرما:

در اکثر بیماران مبتلا به ام اس گرما سبب تشدید علائم بیماری می‌شود ولی این تشدید نشانه بدتر شدن اصل بیماری نیست و با استراحت در محیط خنک بهتر می‌شوند.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

آیا بیماری ام اس واگیر است؟

خیر، تا بحال دلیلی بر واگیر بودن بیماری ام اس مشاهده نشده است. همانطوریکه قبلاً نیز ذکر شد احتمال بروز بیماری در سایر اعضاء خانواده که در تماس دائم با یکدیگر هستند خیلی کم است. بعلاوه عامل قابل انتقال از فردی به فرد دیگر نیز پیدا نشده است.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

علت بیماری ام اس چیست؟

علت دقیق بیماری هنوز مشخص نشده است. آنچه تاکنون معلوم شده این است که سیستم ایمنی بدن بدلیل نامعلومی به غلاف میلین دور زوائد عصبی حمله کرده و سبب تخریب این غلاف و در نتیجه اختلال در هدایت اطلاعات در رشته‌های عصبی می‌شود. حال چرا سیستم ایمنی که باید از بدن در مقابل تهاجم عوامل خارجی و میکروبها محافظت کند، به غلاف میلین که جزئی از بدن است حمله می‌کند، معلوم نیست.

   این حالت که سیستم ایمنی به اجزاء بدن حمله می‌کند را اصطلاحاً بیماری خود ایمنی می‌گویند. همین اتفاق در بسیاری از بیماری‌های دیگر مثل بیماری لوپوس، روماتیسم مفصلی و یا برخی از موراد پرکاری تیروئید نیز رخ می‌دهد. برخی عوامل خارجی از جمله عفونت‌های ویروسی و همین‌طور استعداد ذاتی بدن را در ایجاد این حالت مؤثر می‌دانند.

   بسیاری از بیماران شروع بیماری را بدنبال تصادف و یا ضربات جسمی و روحی ذکر کرده و آنها را عامل شروع بیماری‌شان قلمداد می‌کنند. اما مطالعات و تحقیقاتی که تابحال انجام شده رابطه بین ضربات جسمی و روحی و بروز بیماری ام اس را رد کرده است. آنچه مسلم است اینست که بیماران مبتلا به ام اس بعلت مشکلات حرکتی و اختلال تعادل بیشتر از سایر افراد مستعد زمین خوردن و سانحه دیدن هستند.

   نقش استرس روانی در بروز بیماری ام اس به اثبات نرسیده است اما دیده شده است که سیر پیشرفت بیماری بعد از استرس روانی بیشتر می‌شود. استرس‌های فیزیکی، تصادف، بیهوشی و بی‌حسی نخاعی نیز تاثیری روی بیماری ندارد.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office