صرع و بارداری
یکی از نگرانی های بیماران مبتلا به صرع و تحت درمان دارویی ازدواج و بارداری است. در حدود نیمی از بیماران را زنان تشکیل می دهد و یکی از دغدغه های آنان بارداری و نگرانی از عوارض دارو برای جنین و احتمال توارث صرع به کودکان است. باید بدانیم که بیش از 90 درصد خانمهای مبتلا به صرع و تحت درمان داروهای ضد تشنج بارداری طبیعی دارند. با این وجود خانم هایی که قصد بارداری دارند با رعایت برخی نکات می توانند احتمال عوارض ناشی از دارو را بر روند بارداری و جنین کمتر کنند.
قبل از بارداری:
- حاملگی در بیماران صرعی ممنوع نیست ولی باید بدانیم که بهتر است زمان حاملگی برنامه ریزی شود و مشاورات پزشکی و تنظیم داروها قبل از وقوع بارداری انجام شده باشد. بیماران تحت درمان با داروهای ضد تشنج بویژه کسانیکه از داروهای کاربامازپین، فنی توئین، فنوباربیتال، پریمیدون، توپیرامات و اُکس کابامازپین استفاده می کنند اگر از قرص های هورمونی برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند باید بدانند که به علت تداخل دارویی از اثر قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری کاسته می شود و احتمال بارداری ناخواسته زیاد است و بهتر است از روش های دیگر جلوگیری بهره گرفته شود.
- کمبود فولیک اسید در مادر خطر نواقص مادرزادی را در جنین زیاد می کند و این خطر در بیماران تحت درمان با داروهای ضد تشنج بیشتر است. لذا توصیه می شود تمام خانم های تحت درمان با داروهای ضد تشنج در سنین باروری، روزانه 0/4 – 0/8 میلیگرم اسید فولیک استفاده نمایند و از 1تا3 ماه قبل از بارداری تا انتهای سه ماهه اول بارداری روزانه 4 میلیگرم اسید فولیک مصرف شود.
- قبل از تصمیم گیری به بارداری باید با پزشک معالج مشورت شود. زیرا در برخی موارد که شرایط مهیا باشد می توان از مقدار دارو کاست و یا حتی دارو را قطع کرد و یا حتی می توان دارویی را که احتمال عوارض جنینی آن بیشتر است را با داروی کم عارضه تر جایگزین کرد. اما تمام این کارها باید قبل از بارداری باشد. زمانیکه بارداری رخ داد تغییر دارو مناسب نیست.
- از مصرف خودسرانه داروهای دیگر، قطع و یا کم کردن داروهای ضد تشنج اجتناب شود. زیرا این کار سبب بروز تشنج مکرر و مداوم و عوارض بیشتر برای جنین می شود.
مرحله بارداری:
- در طی دوره بارداری باید به طور مرتب مراقبت های پزشکی انجام شود. با روش هایی آزمایشگاهی و سونوگرافی در هفته های 14 تا 20 می توان از سلامت جنین و احیاناً نقوص سیستم عصبی و قلبی اطلاع حاصل کرد.
- حاملگی سبب تغییر متابولیسم داروهای ضد تشنج می شود و ممکن است بیماری که قبل از بارداری مشکلی نداشته است علیرغم مصرف همان میزان دارو طی بارداری دچار تشنج شود. لذا در طی دوره بارداری لازم است بطور مرتب مقدار دارو در خون پایش شده و اندازه دارو تنظیم شود.
- بسیاری از داروهای ضد تشنج بر روی ویتامین K که در انعقاد خون نقش دارد اثر کرده و احتمال خونریزی زایمانی و نوزاد را بیشتر میکنند. لذا توصیه می شود مادرانی که فنی توئین، فنوباربیتال و یا کاربامازپین مصرف می کنند طی سه ماه آخر از قرصهای خوراکی ویتامین کا استفاده کنند و به نوزاد بعد از تولد ویتامین کا تزریق می شود.
مرحله زایمان: بیشتر مادران باردار مبتلا به صرع می توانند زایمان طبیعی داشته باشند. احتمال وقوع تشنج طی بارداری و روز اول بعد از زایمان 1-2 درصد است. در کسانیکه در سه ماهه آخر حملات مکرر تشنج داشته اند یا دچار حمله تشنج با استرس می شوند انجام سزارین ممکن است مناسب تر باشد.
بعد از زایمان:
- بعد از زایمان مقدار داروها لازم است مجدداً برای شرایط عادی تنظیم شود زیرا تداوم همان مقدار دارو ممکن است سبب مسمومیت یا کمبود اثر دارو شود.
- مادر باید به میزان استراحت، آرامش، تغذیه و خواب خود توجه داشته باشد. عدم رعایت این مسایل احتمال تشنج در مادر را زیاد می کنند. در این زمینه کمک و همیاری همسر و سایر اعضاء خانواده ضروری است. بویژه در مواردیکه مادر هنوز حملات تشنج دارد باید از مادر و نوزاد بیشتر مراقبت کرد و در کارهایی مثل حمام کردن، نوزاد باید در جای مطمئن قرار داده شود.
- گرچه تقریباً تمام داروهای ضد تشنج وارد شیر مادر می شوند اما اکثر پزشکان معتقدند شیردهی برای مادرتحت درمان داروی ضد تشنج ممنوع نیست. عبور برخی داروها از شیر مثل فنوباربیتال و پریمیدون ممکن است سبب خواب آلودگی و بیقراری بیش از حد نوزاد شود که در این موارد می توان مدتی شیر دهی را قطع کرد.
