درمان سردرد حاد میگرن با اسپری بینی زاوی‌جیپانت

زاوی‌جیپانت (Zavegepant) اولین داروی اسپری بینی درمان حاد سردرد میگرنی که با مکانیسم مهار گیرنده اختصاصی درد میگرن (CGRP) عمل می‌کند مورد تایید قرار گرفت. 

 

داروی زاوی‌جیپانت را در درمان سردردهای میگرنی با اورا و یا بدون اورا برای فروکش سردرد می‌توان تجویز کرد. این دارو در مقایسه با دارونما در دقایق ۱۵ و ۳۰ بعد از تجویز بصورت قابل ملاحظه‌ای سبب فروکش سردرد شده است و بیمار می تواند ظرف دوساعت به کار برگردد.

 

در موقع شروع سردرد شدید میگرنی به دلیل تهوع و اختلال در جذب گوارشی داروهای خوراکی، مسکن‌های خوراکی دیگر چندان مفید اثر نیستند و معمولا نیاز به تجویز تزریقی پیدا می شود. این دارو بصورت اسپری داخل بینی تجویز می شود و با مکانیسم اختصاصی مسدود‌سازی گیرنده‌های ویژه سردرد میگرن سبب تخفیف سردرد می‌شود. متاسفانه هنوز هیچکدام از داروهای اختصاصی درمان پیشگیری و حاد سردرد میگرن که بر پایه گیرنده های CGRP است در ایران در دسترس قرار نگرفته است.

 

شایعترین عارضه دارو که در کمتر از ۲درصد موارد مشاهده شده شامل اختلال چشایی، تهوع، استفرال و احساس ناخوشایند در بینی بوده است.

سردرد میگرن و بوتاکس

سردرد میگرن از علل شایع سردرد و ناتوانی افراد در سراسر جهان است. داروهای مختلفی را برای کاستن از شدت سردرد مورد آزمایش قرار گرفته اند. یکی از این درمان ها تزریق سم بوتولیسم در عضلات دور تا دور سر است.

 

سردرد میگرنی اکثرا بصورت حملات دوره ای سردرد یک‌طرفه و یا دو طرفه، نبض دار همراه با تهوع و حساسیت به نور، صدا و بوها تظاهر میکند که بین چند ساعت تا دو سه روز طول می کشد.

 

گاهی اوقات سردرد میگرنی حالت مزمن پیدا می‌کند و بیمار از یک سردرد مداوم تمام سر رنج می برد بطوریکه بیش از نیمی از ماه را سردرد دارد. علاوه بر این سردرد، بیمار دچار حملات سردرد شدید نبض دار همراه تهوع و حساسیت به نور و صدا بر روی این زمینه سردرد دایمی می‌شود. این نوع سردرد را میگرن مزمن می‌نامند. تزریق سم بوتولیسم در این نوع سردرد کاربرد دارد.

 

عواملی که سبب تبدیل سردرد میگرن حمله ای به میگرن مزمن می‌شود زیاد است از جمله آنها استرس‌های زندگی، اضطراب و افسردگی، ضربه به سر، تعداد زیاد حملات سردرد و مصرف زیاد مسکن، وزن زیاد و اختلال خواب را می‌توان نام برد.

 

در وهله اول درمان شامل اصلاح عوامل زمینه ساز سردرد و کاستن از مصرف مسکن است. داروهای خط اول درمان داروهایی مثل پروپرانولول و توپیرامات و آمیتریپتیلین هستند. در صورت عدم پاسخ و یا عدم امکان مصرف داروهای خط اول می توان تزریق بوتاکس را توصیه کرد.

 

شکل دارویی سم بوتولیسم با اسامی مثل بوتاکس، دیسپورت، نورونوکس و انواع تولید داخل بنامهای دیستون و مسپورت عرضه می شود. بوتاکس را 31 نقطه عضلات دور سر شامل پیشانی، شقیقه‌ها و پس سر و شانه تزریق می شود. تاثیر دارو حدود 3-4 ماه است و در صورت نیاز باید مجددا تکرار شود. تزریق زیاد ممکن است سبب افتادگی پلک و دوبینی و ضعف عضلات شود.

سردرد خوشه ای

 

خصوصیات سردرد  

 

سردرد خوشه ای شامل سردردهایی است که برخلاف سردردهای میگرنی که بیشتر در خانمها بود، در مردها و در سنین میانسالی بیشتر است. شیوع این سردرد در مردان ۷ برابر خانم‌ها است . حملات سردرد حالت خوشه ای دارد یعنی بیمار هر سال در فصل و ماه معینی (بیشتر بهار و پاییز) و سر ساعت مشخصی هر روز چند دقیقه ای دچار سردرد می شود . چند هفته این سردرد ها ادامه دارد و سپس فروکش می کند تا یکی دو سال بعد که در همان زمان قبلی مجددا سردرد شروع شود .  

سردرد خوشه ای بصورت درد شدید تیر کشنده و مبهم در اطراف یک چشم و پیشانی است و تقریبا همیشه در همان سمت تکرار می شود. این حالت برخلاف میگرن است که هر بار ممکن است سمت سردرد عوض شود و یا از یک سمت سروع و سپس طرف دیگر هم مبتلا شود.

 

سردرد بیشتر شب‌ها یکی دو ساعت بعد از خوابیدن شروع می شود و حدود یک ساعت طول کشیده و خود به خود برطرف می شود . گاهی اوقات سردرد در طی روز و یا چند نوبت در شبانه روز رخ می دهد، اما خصوصیت ویژه آن بروز سردرد هر روز سر یک ساعت مشخص است . در بیشتر بیماران حملات سردرد در فصل های بهار و پائیز رخ می دهد . 

از علائم دیگر سردرد خوشه ای مسدود شدن راه بینی و افزایش ترشحات بینی ، اشک ریزش ، افتادگی مختصر پلک و کوچکتر شدن مردمک در همان سمت سردرد است .  

این سردرد را نباید با سردردی که عامل آن گلوکوم حاد ( آب سیاه ) است و با درد روی پیشانی، درد شدید چشم، قرمزی و تاری دید تظاهر می کند و ممکن است به نابینایی بیانجامد اشتباه گرفت. به همین خاطر مراجعه به پزشک ضروری است .  

 

علت سردرد  

علت سردرد خوشه ای به درستی شناخته نشده است. اختلال سیستم هیپوتالاموس و هسته پاراسمپاتیک و هسته حسی صورت در بروز آن نقش دارند.

 

درمان  

درمان سردرد های خوشه ای شامل دو دسته است : 

درمانهای هر حمله سردرد و درمانهای پیشگیری 

• برای خاموش کردن سریع هر حمله سردرد می توان ازتزریق زیر پوستی و یا اسپری داخل بینی سوماتریپتان استفاده کرد. استنشاق اکسیژن خالص با ماسک به مقدار ۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه نیز می تواند سبب برطرف شدن سردرد گردد. استشاق اکسیژن در حالت نشسته و کمی خم شدن به جلو اثر بهتری دارد. بیش از 15 دقیقه نباید تنفس اکسیژن را ادامه داد. 

از دیگر روش های درمان حمله سردرد استنشاق لیدوکائین از طریق بینی همان سمت سردرد است . احتقان و گرفتگی بینی ممکن است مانع استنشاق مناسب شود که در این موارد بهتر است ، ابتدا با قطره ضد احتقان مثل فنیل افرین گرفتگی بینی را برطرف کرد . 

 

تحریک عصب واگ با استفاده از دستگاه نیز در فروکش سردرد موثر است.

 

 

• در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود ، لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد. در مواقعی که بیمار برای چندین ماه متوالی دچار حملات روزانه سردرد می شود لازم است از درمانهای پیشگیری کننده استفاده کرد .برای پیشگیری از بروز سردرد از داروهایی مثل وراپامیل و لیتیوم استفاده کرد.

 

در مواقعی که از لیتیوم استفاده می شود باید مقدار دارو در خون را اندازه گیری کرد و در مصرف دقیق دارو دقت کرد  این دارو می تواند سبب احساس تشنگی و تکرر ادرار و لرزش مختصر دست شود . در موقع مصرف این دارو باید دقت کرد که روزانه ۲-۳ لیتر مایعات و مقدار کافی نمک مصرف کرد .

 

اخیرا داروی جدیدی بنام گالکانزوماب برای درمان سردردهای خوشه ای معرفی شده است. این دارو که یک آنتی بادی منوکلونال است در ابتدای شروع سردردهای خوشه ای بصورت زیر پوستی و ماهیانه تا فروکش حملات سردرد تزریق می شود.

 

 

• شروع تاثیر داروهای پیشگیری از سردرد معمولا حدود ۱-۲ هفته تاخیر دارد. در این مدت برای خاموش کردن سردردها درمان موقت با کورتن خوراکی و یا تزریق در محل عصب حسی پس سری سبب فروکش سریعتر حملات سردرد تا شروع اثر داروهای پیشگیری می شود.

 

درمان پیشگیری سردرد میگرن

۲) درمانهای پیشگیری:

 

در مواقعی که تعداد حملات سردرد زیاد باشد و سبب اختلال عملکرد بیمار شده باشد از درمان‌های پیشگیری استفاده می‌شود. این داروها از تعداد و شدت حملات سردرد کاسته و پاسخگویی به داروهای تسکین دهنده سردرد را بیشتر می کنند. معمولاً برای تاثیر این داروها حدود ۳-۴ هفته وقت لازم است.

 

داروهای پیشگیری از سردرد میگرن بسیار متنوع و از گروههای مختلف مثل داروهای ضد تشنج، درمان پرفشاری خون و افسردگی هستند. به همین دلیل برای بسیاری از بیماران سوال پیش میآید چرا برای درمان سردرد میگرنی از داروی مثلا ضد تشنج استفاده می‌کند. این داروها علاوه بر اثرات خاص درمانی خودشان بصورت غیر اختصاصی برای پیشگیری از سردرد میگرن نیز موثر هستند. اخیرا درمانهای اختصاصی میگرن با استفاده از آنتی بادی منوکلونال بر علیه پپتید وابسته به کلسیتونین (CGRP) که در بروز سردرد میگرن نقش بارز دارد انقلابی در درمان سردرد میگرن بوجود آورده است.

از داروهای ضد فشار خون موثر در پیشگیری سردرد میگرنی، پروپرانولول، متوپرولول و وراپامیل هستند. این داروها در افرادی که علاوه بر میگرن مبتلا به پرفشاری خون نیز هستند بسیار مناسب است.

از داروهای ضد افسردگی موثر در درمان میگرن، آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین و ونلافاکسین هستند. این داروها بویژه اگر فرد علاوه بر سردرد میگرنی از اضطراب و افسردگی هم رنج برد بسیار مفید هستند. مهمترین عوارض داروهای ضد افسردگی خواب آلودگی، خشکی دهان، یبوست و افزایش اشتها است.

از داروهای ضد تشنج موثر در سردرد میگرنی، والپروات سدیم و توپیرامات هستند. البته این داروها در خانم‌هایی که قصد بارداری دارند به علت عوارض جنینی توصیه نمیشود. توپیرامات می تواند کاهش اشتها و کاهش وزن شود بنابراین در افراد مبتلا به اضافه وزن داروی بسیار مناسبی است. از عوارض دارو تاری دید، خواب آلودگی، تغییر چشایی و سنگ کلیه است. والپروات در خانم‌ها سبب اختلالات هورمونی و بی نظمی قاعدگی ممکن است بشود. از عوارض دیگر ناخوشایند والپروات افزایش وزن است. در کل این داروها برای آقایان مناسب تر هستند.

 

از درمان‌های مناسب سردرد میگرن مزمن تزریق توکسین بوتولینیوم است. میگرن مزمن، میگرنی است که بیش از ۱۵ روز در ماه بیمار سردرد داشته باشد و حداقل ۸ روز آن سردرد تیپ میگرنی باشد. در این روش دیسپورت یا بوتاکس در عضلات نواحی پیشانی، شقیقه دو طرف و عضلات پس سر و گردن تزریق میشود. این درمان در صورت موثر بودن هر ۳-۴ ماه تکرار میشود.

 

جدیدترین درمان‌های پیشگیری سردرد میگرنی آنتی بادی‌های اختصاصی بر علیه واسطه شیمیایی بروز سردرد بنام CGRP است. این داروها بصورت تزریق ماهیانه یا هر سه ماه تا حدود زیادی سبب کاهش شدت و موارد حمله سردرد شدهاند. از داروهایی که تا بحال مورد تایید قرار گرفته اند Erenumab , Galcanezumab بصورت ماهیانه زیر پوست تزریق می شود، Fremanezumab بصورت ماهیانه و یا هر سه ماه یک بار زیر پوست تزریق میشود، Eptinezumab  هر سه ماه یک بار از راه وریدی آهسته تزریق میشود. از آنجاییکه این داروها جدید بوده و تجربه زیادی با آنها وجود ندارد بعلاوه گرانقیمت هستند، در بیمارانیکه با داروهای دیگر نتیجه مناسب حاصل نشده است و یا ممنوعیت درمانی با آنها وجود داشته باشد توصیه می شوند. 

 

از داروهای دیگر که در درمان و پیشگیری از حملات میگرن اخیرا مورد تایید و در دسترس قرار گرفته‌اند قرص‌های خوراکی ضد گیرند‌های درد CGRP است. از داروهای این گروه‌ یکی ریمجیپانت (Rimegipant) است که هم برای درمان سردردی که در حال حاضر سبب ناراحتی شده و هم برای پیشگیری از سردرد‌های بعدی استفاده می‌شود. این دارو که بصورت قرص‌های حل شونده در دهان با نام تجاری Nurtec عرضه شده است بصورت یک‌ روز درمیان تجویز می‌شود.  داروی دیگر این گروه‌ اتوجیپانت (Atogepant) است که بصورت قرص‌های ۱۰، ۳۰ و ۶۰ میلی‌گرمی روزی یک بار برای پیشگیری از سردرد استفاده می‌شود. تهوع و احساس ناراحتی سر دل و یبوست از عوارض این داروها است.

 

  

 
👉 www.t.me/Ameli_Office    کانال تلگرام مطب دکتر جواد عاملی

📩 @DrAmeli             راه ارسال سوال📩

درمان حمله حاد سردرد میگرن

 

درمان غیر دارویی: در بسیاری از بیماران با روش های غیر دارویی می توان تا حدود زیادی از شدت و تواتر سردرد کاست. از مهمترین روش های غیر دارویی پرهیز از عوامل برانگیزاننده سردرد است. توصیه می شود هر فردی با توجه بیشتر به نوع مواد غذایی و محرکهای احتمالی دیگری که سبب شروع سردرد در وی می شود عامل برانگیزاننده سردرد خودش را شناسایی کند. نمی توان گفت همه بیماران از تمام عوامل احتمالی پرهیز کنند زیرا این عوامل ممکنست در فردی مؤثر باشد اما در دیگران نباشد. اما در تمام بیماران می توان توصیه کرد تا از بی خوابی و بی نظمی برنامه خواب پرهیز نمایند. هم کم خوابی و هم پرخوابی از عوامل برانگیزاننده سردرد هستند. بعلاوه بیماران باید از گرسنگی و حذف وعده غذایی پرهیز کنند. استرس و تنش های عصبی نیز از عوامل مهم شروع و تشدید سردرد میگرنی هستند. باید از نور شدید، تماشای طولانی تلویزیون و نمایشگر کامپیوتر اجتناب شود. در اکثر موارد استراحت در اطاق تاریک و ساکت و در صورت امکان خوابیدن سبب فروکش سردرد می شود. تمرین های نورو بیوفیدبک و آرامش سازی نیز در کاستن از شدت سردرد مفید هستند.

 

درمانهای دارویی: درمان دارویی را می توان به دو بخش تقسیم کرد:

 

۱) درمان حمله سردرد: این دسته از داروها را باید در ابتدای شروع سردرد استفاده کرد تا سبب فروکش حمله سردرد شوند. از داروهای خط اول این گروه مسکن هایی مثل آسپیرین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن را می توان نام برد. مسکن ها را بیشتر در موارد خفیف تا متوسط سردرد توصیه می کنند. گاهی اوقات از ترکیب مسکن ها همراه کافیین استفاده می شود که اثر مسکن را بیشتر می کند. از مصرف بیش از حد مسکن ها باید اجتناب شود زیرا خودشان می توانند سبب سردرد ناشی از مصرف زیاد مسکن شوند. به همین دلیل کسانیکه نیاز به مصرف بیش از دو نوبت مسکن در هفته و یا بیش از ده بار در ماه دارند بهتر است بجای مصرف مسکن از درمانهای پیشگیری از سردرد استفاده کنند. بیماران مبتلا به مشکلات گوارشی، زخم یا خونریزی و همینطور بیماری کلیوی نباید از مسکن ها استفاده نمایند. 

 

در مواردیکه مسکن های خط اول مؤثر نباشد یا بدلیل عوارض نتوان از آنها استفاده کرد از ترکیبات تریپتان می توان استفاده کرد. از داروهای رایج این گروه سوماتریپتان، زولمیتریپتان، ناراتریپتان، آلموتریپتان و التریپتان را می توان نام برد. زولمیتریپتان و سوماتریپتان هم به شکل قرص و هم اسپری داخل بینی وجود دارد. سوماتریپتان را به شکل تزریق زیر جلدی نیز می توان استفاده کرد. سایر موارد فقط به شکل خوراکی هستند. از مصرف این داروها در بیماران مبتلا به بیماری عروق قلبی و مغزی، فشارخون بالا، و طی حاملگی و با فاصله کمتر از 24 ساعت از مصرف ارگوتامین باید اجتناب کرد. ترکیب سوماتریپتان با ناپروکسن بصورت تجاری با نام میگراکسترا نیز در درمان سردرد میگرنی مفید است. 

 

از داروهای دیگری که در حمله سردرد استفاده می شود ترکیبات ارگوت مثل ارگوتامین و دی هیدروارگوتامین را می توان نام برد. گاهی نیز از ترکیب کافیین و ارگوتامین (ارگوتامین سی) استفاده می شود. در افراد مبتلا به بیماری عروقی قلبی و مغزی و بیماری کلیوی و فشارخون بالا و طی حاملگی نباید از این داروها استفاده کرد.

 

در حملات سردرد میگرن یکی از مشکلات شایع تهوع و استفراغ است که در این موارد از داروهای ضد تهوع مثل متوکلوپرامید و کلرپرومازین می توان استفاده کرد. نکته مهم در درمان سردرد با مسکن، مصرف دارو در مراحل اولیه شروع سردرد و قبل از تشدید سردرد و شروع تهوع است. در صورتی که سردرد شدید شده باشد و تهوع آزار دهنده رخ دهد، داروهای خوراکی چندان فایده ای نداشته و به درمان های تزریقی نیاز می شود.

 

از درمانهای جدیدتر تسکین سردرد حاد، داروی لاسمیدیتان (Reyvow) و مهار کننده های پپتید وابسته به ژن کلسیتونین (CGRP) بنامهای اوبروجیپانت (Ubrelvy) و ریمجیپانت (Nurtec) می توان نام برد. از این داروها در افرادی که سردردشان با مسکنهای معمولی و یا سومانریپتان و ترکیبات مشابهش ساکت نمی شود و یا بعلت بیماریهای قلبی عروقی ممنوعیت مصرف دارند می توان استفاده کرد.   

2) درمانهای پیشگیری:  

 

 

 

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

 

 

درمان‌های نوین میگرن در راه است

با انتشار نتایج مطالعه مرحله سوم دو داروی ضد پروتئین مؤثر در بروز سردرد میگرنی در مجله New England Journal of Medicine  در ۳۰ نوامبر، بنظر می‌رسد درمان‌های پیشگیرانه جدیدی برای میگرن در راه باشد.

در این مطالعه، دو داروی erenumab و fremanezumab که دو دارو از گروه داروهای پادتنی منوکلونال انسانی هستند، بر علیه ماده پروتیینی اصلی در ایجاد سردرد میگرنی که CGRP نام دارد، بکار رفته است. 

داروی fremanezumab بصورت سه تزریق زیر پوستی در سه نوبت ماهیانه با دارونما مقایسه شده است. مطالعه نشان داده است علاوه براینکه دارو بدون خطر بوده، در ۴۱ درصد بیماران مبتلا به سردرد مزمن میگرنی( بیش از ۱۵ روز سردرد در ماه که حداقل ۴ ساعت طول بکشد) تا ۵۰ درصد از شدت و مدت سردرد کاسته است.

در مطالعه داروی erenumab، دو مقدار ۷۰ و ۱۴۰ میلی‌گرمی دارو بصورت ماهیانه زیر پوستی تزریق و با دارو نما مقایسه شده است. در طی مدت ۶ ماه بترتیب ۴۳/۳ و ۵۰ درصد نسبت به دارونما سبب کاهش حداقل ۵۰ درصدی در شدت و زمان سردرد شده است.

داروهای فوق که پیشقراولان داروهای جدیدتر با مکانیسم اثر نوین هستند در انتظار دریافت مجوز درمان از سازمان غذا و داروی امریکا هستند.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

سردرد دارویی

 این سردرد در افرادیکه به سردردهای مزمن (مثل سردردهای میگرنی و تنشی) مبتلا هستند و بطور مداوم و بیش از حد از داروهای مسکن و ارگوتامینی استفاده می کنند رخ می دهد و با قطع دارو به تدریج سردرد نیز برطرف می شود.

داروهایی که بیشتر سبب ایجاد این سردرد می شوند داروهای مسکن حاوی کدئین، داروهای حاوی آسپرین، استامینوفن و کافئین، ارگوتامین و تریپتان ها مثل سوماتریپتان هستند.

علائمی که ما را به احتمال ابتلا به این سردرد راهنمایی می کند شامل موارد زیر است :

• این سردرد در خانم ها بیشتر رخ میدهد.
• این سردرد بیشتر در کسانی که به سردردهای مزمن مبتلا بوده و بطور سرخود هر روز از داروهای مسکن استفاده می کنند، رخ می دهد .
• سردرد دارویی دائمی و در تمام سر منتشر است و با وجود مصرف مسکن برطرف نمی شود.
• محل و شدت سردرد متغیر است.
•  سردرد اغلب با علائمی مثل خستگی، بی حالی، تهوع، ناراحتی های گوارشی، بی قراری، اضطراب، اختلال حافظه و عدم تمرکز حواس و افسردگی همراه است . کسانی که از مقادیر زیاد ارگوتامین استفاده کرده اند علائم سردی دست و پا، فشار خون بالا، احساس منگی، درد و گرفتگی عضلات و خستگی را هم دارند.
• سردرد اغلب از اوایل صبح زود حوالی ساعت 5-2 شروع می شود.
•  با قطع داروها به تدریج از شدت سردرد کاسته می شود.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

عوامل تشدید سردرد میگرن

عوامل متعددی در تشدیدو بروز سردرد میگرنی موثر هستند. با کنترل این عوامل تا حدود زیادی می توان از بروز سردرد میگرنی کاست و نیاز به درمان دارویی را نیز کم کرد.

• حرارت محیط و نور آفتاب:

تغییرات شدید حرارتی چه سما و چه گرما در بروز سردرد میگرنی موثرند. نور شدید آفتاب از عوامل شایع بروز سردرد می باشد. با زدن عینک آفتابی و اجتناب از خروج از منزل در اوج گرما و آفتاب می توتن از بروز سردرد پیشگیری کرد. از طرف دیگر سرما و معرض وزش باد قرار گرفتن نیز از عوامل تشدید سردرد میگرنی است. لذا توصیه می شود در این مواقع از پوشش مناسب سر و صورت استفاده شود. خشکی هوا و تغییر رطوبت محیط از عوامل دیگر تشدید سردرد است لذا مصرف مایعات به مقدار مناسب در پیشگیری از سردرد موثر است. یکی از عوامل تشدید سردرد تغییر فشار محیط است. زمانیکه به ارتفاعات صعود می کنیم و یا در هواپیمایی نشستهایم که تنظیم فشار داخلی مناسب ندارد نیز از جمله مواقعی است تشدید سردرد را تجربه خواهیم کرد. مصرف مایعات و صعود تدریجی تر و تنظیم فشار محیط از روش های مناسب پیشگیری هستند.

• بوها:

از عوامل مهم دیگر تشدید سردرد قرار گرفتن در معرض بوهای تند، بوی عطر و ادکلن، رنگ، بنزین و تینر می باشد. در برخی از افراد نوع و شدت حساسیت به بوها با بقیه متفاوت است لذا با دقت در این موضوع می توان از عطر و ادکلنی که سبب تشدید سردرد نشود استفاده کرد.

• محکم بستن موی سر:

محکم بستن موی سرو یا استفاده از گل سرهایی که فشار غیر معمول به سر وارد می کند و همینطور کلاه تنگ و کش مو از عوامل تشدید سردرد هستند.

• فعالیت شدید بدنی:

فعالیت شدید بدنی و خستگی شدیدو همینطور فعالیت جنسی از عواملی هستند که می توانند سبب بروز سردرد میگرنی شوند. اما فعالیت سبک ورزشی، نرمش و ورزش های کششی علاوه بر ایجاد احساس نشاط در تسکین سردرد میگرنی موثر هستند. شروع بی مقدمه فعالیت بدنی سنگین، عدم تغدیه مناسب و مصرف مایعات قبل از فعالیت و همینطور برخورد توپ با سر در حین ورزش از عوامل تشدید سردرد حین فعالیت هستند.

ورزشهایی مثل شنا، دوی آهسته، دوچرخه سواری، نرمش و رقص از ورزشهای مناسب بیماران میگرنی هستند.

• غذاها:

غذاها از عوامل شایع تشدید حمله سردرد میگرنی هستند. البته یک نوع غذا در یک فرد ممکن است سبب سردرد شود ولی در دیگری خیر. بنابراین هر فردی باید غذاهای محرک در خودش را شناسایی کند. مواد غذایی زیر در بین شایعترین عوامل غذایی محرک سردرد قرار دارند:

تیرامین و فنیل اتیلامین: شکلات، پنیر مانده و تخمیر شده مثل پنیر چدار، مواد غذایی حاوی سویا، آجیل، سرکه قرمز و بالزامیک و الکل از جمله مواد غذایی حاوی این اسید امینه ها بوده و در تشدید میگرن مؤثر هستند.

باید بدانیم که محتوای تیرامین مواد غذایی با ماندگی غذا، بویژه اگر غذا خارج از یخچال و در ظروف با بسته بندی نامناسب نگهداری شده باشد، بیشتر می شود. بنابراین باید از صرف غذاهای مانده اجتناب شود.

نیترات: سوسیس، کالباس، پیتزا، هات داگ، ترشی، مواد گوشتی فرآوری شده مثل گوشت بوقلمون و ماهی دودی، و کنسروها از مواد غدایی حاوی نیترات هستند.

تانن: در برخی افراد خوراکی های حاوی تانن سبب تشدید میگرن می شوند. چای، سیب بویژه سیب قرمز، آب سیب و گلابی از جمله خوراکی های حاوی تانن هستند.

سولفیت: سولفیت از مواد نگهدانده در میوه های خشک شده مثل آلو، انجیر و زردآلو است. لذا در برخی افراد میوه های خشک شده از عوامل بروز سردرد میگرنی هستند.

ادویجات: اکثر ادویجات و فلفل حاوی عوامل محرک سردرد مثل منوسدیم گلوتامات هستند.

آسپارتام: آسپارتام ماده ای است که به عنوان شیرین کننده کم کالری در نوشابه های رژیمی و سایر مواد غذایی کم کالری مورد استفاده قرار می گیرد.

کافئین: کافئین در برخی افراد سبب تخفیف سردرد و در برخی دیگر سبب تشدید می شود لذا هر فردی باید بر اساس تجربه خودش رفتار کند. قهوه، چای سیاه و سبز و نوشابه های کولا از مواد حاوی کافئین هستند.
 

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office

سردرد میگرنی

 

سردرد میگرنی دومین سردرد شایع انسان است. شیوع این سردرد در خانم ها 3-4 برابر مردان است بطوریکه در 17 درصد خانمها این سردرد دیده می شود. اکثراً سردرد از سنین نوجوانی و جوانی شروع می شود. در اکثر بیماران زمینه ارثی برای میگرن وجود دارد و خطر بروز سردرد میگرن در خانواده بیمار 4 برابر است.

 

خصوصیات سردرد میگرن: سردرد میگرن اغلب یک طرفه و بیشتر در شقیقه ها و پیشانی است؛ و اغلب حالت ضربانی دارد. اما ممکن است سردرد در سایر نواحی سر مثل پس سر و یا بصورت دو طرفه نیز بروز کند. در اغلب اوقات سردرد با عطسه و فعالیت شدت می یابد. معمولاً بیماران در زمان بروز سردرد نسبت به نور و سروصدا حساس می باشند و تمایل دارند در محیط ساکت و تاریک استراحت نمایند. در اکثر اوقات با خوابیدن سردرد بهبود می یابد. برخی بیماران با فشار روی شقیقه ها احساس آرامش می کنند. از خصوصیات دیگر سردرد وجود تهوع و استفراغ مکرر در زمان سردرد است.

 

سردرد میگرنی معمولاً ماهی 1-4 بار تکرار می شود؛ گرچه ممکن است تعداد حملات هر چند ماه یک بار تا چند بار در هفته باشد. شروع سردرد اغلب تدریجی بوده و ظرف چند ساعت به حداکثر شدت می رسد. مدت سردرد از چند ساعت تا چند روز متغیر است. این سردرد در هر ساعتی از شبانه روز می تواند بروز کند اما بیشتر صبح ها بعد از گذشت چند ساعت از بیداری شروع می شود.

 

اغلب اوقات با افزایش سن از شدت و تکرار سردرد کاسته می شود، اما در برخی خانم ها با شروع یائسگی سردرد مجدداً شدت می یابد. بسیاری از خانها از تشدید سردرد در حوالی قاعدگی شکایت دارند. در برخی بیماران سردرد فقط در دوران قاعدگی رخ می دهد.

 

علت میگرن چیست؟ در بروز سردرد میگرنی عوامل ارثی و محیطی تواماً نقش دارند. در اکثر بیماران سابقه سردرد میگرنی در سایر افراد خانواده وجود دارد. در این افراد آستانه بروز سردرد پایین است و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی سبب شروع سردرد در آنها می شود. در زمان بروز سردرد میگرنی تغییرات بیوشیمیایی وسیعی در مغز رخ می دهد که حاصل آن التهاب عروق و اتساع عروق مغزی است. عامل دیگری که در بروز سردرد میگرنی مطرح شده است بسته نشدن سوراخ بین دو دهلیز قلب است؛ بطوریکه دیده شده شیوع سردرد میگرنی در این افراد بیش از جامعه است و در بیماران میگرنی هم احتمال وجود این عارضه بیشتر بوده است. اما اینکه برطرف کردن این عارضه سبب درمان میگرن می شود و یا چه رابطه ای بین این دو عارضه وجود دارد هنوز مشخص نشده است.

 

گرما و سرما، قرار گرقتن در معرض نور خورشید و هوای آلوده، گاهی اوقات عطر و ادکلن و دود سیگار از عوامل محیطی شروع کننده سردرد هستند. از دیگر عوامل تشدید سردرد می توان گرسنگی، بی خوابی، مصرف برخی داروهای قلبی، قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری، ادویجات، فلفل، غذاهای مانده و کنسرو شده، پنیر مانده، سوسیس و کالباس، ماهی شور، مخمرها، شکلات، کاکائو، آسپارتام، آجیل، غذاهای چرب و سرخ کردنی، الکل، خستگی و اضطراب را نام برد. لازم به ذکر است که عوامل مذکور در همه بیماران سبب سردرد نمی شود بلکه هر فرد ممکنست فقط با برخی از این عواملی دچار سردرد شود.

 

انواع میگرن:

میگرن بدون پیش درآمد عصبی: این میگرن که به میگرن معمولی نیز معروف است شایعترین نوع میگرن است. در این حالت حملات سردرد بطور ناگهانی و غیر منتظره و بدون علامت هشدار دهنده ای شروع می شود. خصوصیات سردرد میگرنی شامل حالت ضربانی، یک طرفه بودن، تهوع و استفراغ، حساسیت به نور و صدا و تشدید سردرد با فعالیت در اکثر بیماران وجود دارد.

میگرن با پیش درآمد عصبی(اورا): در این نوع میگرن قبل یا گاهی همراه سردرد علایمی بروز می کند که از شروع قریب الوقوع سردرد آگاهی میدهد. در اکثر موارد این علایم بصورت اختلالات بینایی مثل جرقه زدن و نقاط نورانی در جلوی چشم، خطوط زیگزاگ و آمدن پرده ای جلو چشم است. این حالات بتدریج از یک سمت میدان دید شروع شده و پس از پوشش بخشی یا تمام میدان دید بعد از چند دقیقه برطرف می شود. معمولاً همزمان با برطرف شدن این علایم سردرد میگرنی شروع می شود. بندرت ممکنست این علایم ایجاد شود ولی سردرد بدنبالش نیاید.

 

عوارض میگرن: گاهی اوقات میگرن با عوارض همراه است. از جمله این عوارض می توان طولانی شدن زمان سردرد یعنی تداوم سردرد بیش از 72 ساعت و یا به حالت مزمن در آمدن میگرن را نام برد. در این حالت بیمار بیش از نیمی از ماه را با سردرد سپری می کند. از عوارض دیگر سردرد پایداری علایم عصبی است. در این حالت علایم تا یکی دو هفته باقی می ماند و یا حتی ندرتاً حالت شبه سکته در مغز ایجاد می کند.

 

حالات دوره ای کودکان: در این حالت کودک به صورت دوره ای دچار تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی و خواب آلودگی می شود. گاهی اوقات حالات دوره ای به صورت حملات درد وسط شکم، بی اشتهایی، رنگ پریدگی، تهوع و استفراغ است که ممکنست تا 72 ساعت طول بکشد. گاهی نیز دوره های سرگیجه چند ساعته رخ میدهد. در تمام این حالات بیمار مابین حملات کاملاً طبیعی و بدون مشکل است.

 

سردرد تنشی

سردرد تنشی شایعترین علت سردرد است. این سردرد اکثراً بدنبال خستگی، فشارهای عصبی و روانی ایجاد می شود. حدود 80% مردم حداقل یک بار این سردرد را تجربه کرده اند. این سردرد در خانم ها شایعتر از آقایان است.

در جوامع امروزی عوامل زیادی از جمله مشکلات مالی، درگیریهای زندگی، فشار کاری و گرفتاریهای خانوادگی وجود دارند که سبب ایجاد فشارهای بیش از حد هیجانی و روانی و بروز سردرد تنشی می شوند.

خصوصیات سردرد تنشی: اکثر بیماران از احساس فشار، سنگینی، درد یا احساس انقباض در سر شاکی هستند. گاهی اوقات نیز به صورت احساس سوزش و یا احساس کشیده شدن پوست سر بیان می شود.

محل درد بیشتر در جلوی سر، شقیقه ها، فرق سر، پس سر و یا گاهی تمام سر است. گاهی اوقات مثل یک نوار دور تا دور سر احساس درد و فشار می کند. سردرد تنشی معمولاً حالت مرده درد و غیر ضربانی دارد.

شدت این سردرد معمولاً خفیف تا متوسط است و معمولاً عصرها شدیدتر از صبح ها است. سردرد معمولاً از ابتدای صبح تا شب و اکثر روزهای هفته وجود دارد و در واقع بیمار با سردرد زندگی می کند و کارهای روزمره را نیز انجام می دهد.

بسیاری از بیماران علاوه بر سردرد از درد و گرفتگی عضلات گردن و پشت، درد روی قفسه سینه، درد شانه و دست ها، احساس گرفتگی و فشار در گلو و احساس تنگی نفس، بی اشتهایی و اختلال خواب شاکی هستند. برخی از بیماران همراه با سردرد تنشی، شکایات قلبی و گوارشی مثل سوزش سردل و احساس نفخ شکم و ترش کردن، دل درد و دل پیچه دارد که اصطلاحاً روده تحریک پذیر یا عصبی گفته می شود.

انواع سردرد تنشی: سردردهای تنشی به دو شکل ممکنست تظاهر کند:

سردرد تنشی دوره ای: این سردرد به صورت دوره ای و اکثراً بدنبال بروز حوادث و گرفتاری ناگهانی و یا فشار بیش از حد کاری ایجاد می شود. این سردرد معمولاً بر خلاف میگرن بدون تهوع و استفراغ است و با فعالیت تشدید نمی یابد. این سردرد چند ساعت تا چند روز طول کشیده برطرف می شود.

سردرد تنشی مزمن: سردردهایی هستند که در اکثر روزهای هفته و ماه و از صبح تا شب با بیمار همراه است. این سردرد در اکثر اوقات با ناراحتی های خلقی، احساس دلتنگی و بی حوصلگی، بی علاقگی به زندگی، افسردگی، اضطراب و دلشوره، بی خوابی و یا خواب آلودگی بیش از حد، احساس خستگی و کوفتگی تمام بدن و بی اشتهایی همراه است. 

علت سردرد تنشی: علت بروز این سردرد در اکثر اوقات فشارهای بیش از حد عصبی و روانی است. گاهی اوقات هم به علت فشارهای کاری، خستگی زیاد و بروز درگیری در محیط کار یا منزل ایجاد می شود. علاوه بر عوامل محیطی، عوامل مستعد کننده درونی که حالت ژنتیکی دارند نیز در بروز این سردرد نقش دارد.

درمان سردرد تنشی: درمان سردرد تنشی شامل دو گروه درمان های دارویی و غیر دارویی است. در اغلب موارد لازم است ترکیبی از دو روش بکار گرفته شود.

درمان دارویی: برحسب شرایط و علایم بیمار از داروهای آرامبخش مثل کلردیازپوکساید، آلپرازولام، ... و یا داروهای ضد افسردگی مثل ایمی پرامین، نورتریپتیلین، فلوکستین، ... استفاده می شود. این داروها با کاستن از اضطراب و افسردگی سبب فروکش سردرد می شوند. تاثیر درمانی این داروها بعد از 2-3 هفته نمایان می شود و روزهای ابتدای مصرف، عوارض دارو بیشتر نمایان است لذا نیاز به تحمل و صبر دارد. شایعترین عوارض این داروها خواب آلودگی، خشکی دهان، حالت گیجی و منگی، تهوع استفراغ و درد و سوزش سر دل، یبوست و افزایش اشتها است. مصرف مایعات، سبزیجات و میوه و اجتناب از مصرف زیاد مواد قندی، نشاسته ای و شیرینی جات توصیه می شود.

درمان غیر دارویی:

رفتار درمانی شناختی: در اکثر موارد با کاستن از استرس و اضطراب و استراحت به مقدار کافی می توان از ایجاد سردردهای تنشی جلوگیری کرد. در این روش بیمار با عوامل ایجاد استرس که در بسیاری از موارد ناشی از تفکرات غلط و سوء تفاهم است آشنا می شود؛ سپس با اصلاح پندارها و نتیجه گیری منطقی از قضایا و یافتن روش های مناسبتر برخورد با مشکلات می تواند از شدت اضطراب و تنش بکاهد.

فنون ایجاد آرامش: با روش های ایجاد آرامش بطور مؤثری می شود احساس کرد که می توان بطور ارادی نشانه های تنش را برطرف کرد. یکی از ساده ترین راههای رسیدن به آرامش انجام کارهای لذت بخش و مفرح و استراحت در فواصل کارهای روزمره است. برای این کار کافی است هر روز چند دقیقه ای دراز کشیده و چند نفس عمیق کشیده و افکار را روی خاطره ای خوشایند متمرکز کرد.

بیوفیدبک: در این روش بیمار با تمرین یاد می گیرد که چگونه واکنش های درونی را به کنترل در آورد. در این روش بیمار می آموزد که با تمرکز حواس عضلات را شل کند، ضربان قلب را آهسته کند و درجه حرارت بدن را تنظیم کرده و آرامش را بدست بیاورد. اوایل برای انجام این کارها وقت زیادی صرف می شود اما بتدریج به عادت تبدیل شده و ظرف چند دقیقه می توان آنرا انجام داد.

فیزیوتراپی: در بسیاری از بیماران گذاشتن حوله داغ و یا کیسه یخ روی محلی که حداکثر شدت درد را دارد سبب تخفیف درد می شود. ماساژ روی شقیقه ها و نقاط دردناک و کشش گردن نیز می تواند سبب کاهش درد شود. ورزش منظم، پیاده روی و شنا در کاهش سردرد مؤثر است.

کانال تلگرام: www.t.me/Ameli_Office