دکتر جواد عاملی مازندرانی

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب

دکتر جواد عاملی مازندرانی

متخصص بیماریهای مغز و اعصاب

در این وبلاگ بیماریهای مغز و اعصاب، اخبار و پیشرفت های جدید در این زمینه به زبان ساده و قابل استفاده عموم نوشته خواهد شد. بدلیل عدم فرصت کافی امکان پاسخگویی خصوصی مقدور نیست. لذا فقط به سوالاتی که موافقت برای انتشار عمومی در آن درج شده باشد با حفظ محرمانگی پرسشگر و پس از ویرایش مختصر، پاسخ بصورت عمومی منتشر خواهد شد.

۱۱۰ مطلب با موضوع «بیماری ام اس» ثبت شده است

۲۰
دی

 

چندین سال است که این بحث بین طرفداران و مخالفان مصرف شیر گاو و گلوتن مطرح است. برخی می‌گویند چون شیر گاو حاوی پروتئین بوتیروفیلین که شبیه پروتئین بازی میلین در سیستم عصبی است. پس نتیجه می‌گیرند در بروز بیماری ام‌اس نقش دارد و باید از رژیم غذایی حذف شود. از طرفی می گویند چون بیماری سلیاک که به خاطر حساسیت به گلوتن ایجاد می شود در بسیاری موارد با التهاب مغزی همراه است این احتمال وجود دارد که مصرف غذاهای حاوی گلوتن در بیماران ام‌اس نیز سبب تشدید التهاب در مغز شود.

 

طرفداران حذف شیر گاو و غذاهای دارای گلوتن می‌گویند در پیگیری بیمارانی که شیر گاو و گلوتن را از غذایشان حذف کرده‌اند و مقایسه آنها با کسانی‌که به مصرف اینها ادامه داده‌اند دیده‌اند میزان عود و تشدید بیماری کمتر بوده است. 

 

در مقابل نیز مطالعات دیگری وجود دارد که چنین تفاوتی در میزان عود بیماری یا تشدید بیماری را بین کسانی‌که شیر گاو و گلوتن را مصرف می‌کنند و آنها که حذف کرده‌اند مشاهده نکرده‌اند.

 

مشکل اساسی بیشتر این مطالعات گزارش بر اساس احساس بیمار، تعداد محدود بیماران مورد بررسی، مدت زمان پیگیری و کنترل نشده بودن مطالعه است. ارزیابی دقیقی از عود بیماری و تشدید بر اساس معاینه توسط پزشک و ارزیابی ام‌آرآی نداشته‌اند و معیار‌های بهتر و بدتر بودن چندان دقیق نبوده است. از طرفی میزان مصرف شیر گاو و گلوتن در همه یکسان نبوده است.

 

یک مطالعه جدیدتر که مجموعه ۴۹ تحقیق گذشته در مورد گلوتن را مرور و بررسی کرده‌ می‌گوید دلیل کافی برای نقش گلوتن در بروز و تشدید بیماری ام‌اس پیدا نکرده‌ است.

 

اخیرا هم مطالعه دیگری با استفاده از معیارهای دقیق‌تر پرسشنامه و تعیین میزان مصرف گلوتن و ام‌آر‌آی میزان بروز علایم را در دو گروه بیمارانی که از شیر گاو و گلوتن استفاده کرده‌اند و کسانی‌که پرهیز کرده‌اند را مقایسه کرده و تفاوت موثری را بین دو گروه مشاهده نکرده است.

 

 

 

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۹
آذر

پرسش:

 

مامانم حدود ۸ساله بیماری ام اس داره و ابرو هاشو تتو کرده و سرگیجه زیاد داره امکانش هست برای تتو باشه؟؟؟ 

 

پاسخ:

 

بطور معمول تتو زدن ممکن است با عوارض پوستی مانند درد، تورم، قرمزی، حساسیت و گاه عفونت محل تتو همراه باشد. گزارشی از تشدید بیماری ام اس بدنبال تتو نشده است منتهی برخی از داروهای ام اس که سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن می شوند فرد را مستعد عفونت می کنند و اگر تتو بصورت استریل انجام نشود خطر عفونت پوستی در این افراد بیشتر خواهد بود.

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۹
آذر

پرسش:

 

در رابطه با مصرف ریتوکسی مب (زیتاکس) در بارداری داده های جدید مثبت بوده؟ من طبق توصیه پزشکم باید در ۱۹ هفتگی دریافت کنم و خیلی بابت این قضیه نگرانی دارم. کسانی که علی الخصوص تو سه ماه دوم به بعد دریافت کردن نوزادانشان مشکل نداشتن؟ اعم از عفونت و ..

 

پاسخ:

ریتوکسیماب یک آنتی‌بادی منوکلونال از نوع IgG1 است که سبب کاهش شدید لنفوسیت‌های دارای CD20 در گردش خون و سیستم لنفاوی می‌شود. نیمه عمر این دارو نسبتا طولانی و حدود ۱۸-۲۲ روز است و برای اینکه کاملا از بدن خارج شود به حدود ۳-۴ ماه وقت نیاز دارد گرچه اثر درمانی دارو شش ماه یا بیشتر تداوم پیدا می کند.

 

از طرفی عبور این ایمونوگلوبولین‌ از جفت در سه‌ماهه اول بارداری بسیار مختصر است و بتدریج با افزایش سن بارداری در سه ماهه دو و بویژه ماه آخر بارداری میزان عبور دارو و رسیدن دارو به جنین بیشتر شده و می‌تواند سبب کاهش لنفوسیت خون جنین و نوزاد و افزایش احتمال عفونت شود.

 

با توجه به کمبود اطلاعات از میزان عوارض دارو برای پیش بینی سرنوشت بارداری و جنین، شرکت سازنده دارو استفاده از ریتوکسیماب را در دوران بارداری توصیه نکرده است. در دستوالعمل‌ها آمده که خانم‌های تحت درمان با این دارو باید از حاملگی پیشگیری کنند. اما گزارش‌های متعددی از مصرف اتفاقی دارو در بارداری وجود دارد که بیشتر آنها در سه ماهه اول بارداری و مواردی در ماههای بعدی بوده است. گرچه میزان سقط و عفونت نوزاد کمی بیشتر بوده است اما میزان این عوارض بویژه در موارد استفاده دارو در سه ماهه اول بارداری نسبت به سایر خانم‌های باردار زیادتر نبوده است. بعلاوه میزان نقایص مادرزادی در نوزادان مادرانی که در سه ماهه اول بارداری از ریتوکسیماب استفاده کرده بودند نسبت به بارداری‌های بدون مصرف دارو بیشتر نبوده است.

 

بر همین اساس در مواردیکه بیماری ام‌اس شدید و فعال باشد و قطع درمان دارویی ممکن است سبب بروز حمله ناتوان کننده شود برخی صاحب نظران گفته اند که می‌توان با رضایت بیمار از دارو در ماههای نزدیک به شروع بارداری (به این صورت که بعد ۱ تا ۳ ماه پس از تزریق ریتوکسیماب بیمار می تواند باردار شود) یا در سه ماهه اول بارداری استفاده کرد. با توجه به نیمه عمر و طول اثر دارو عملا در سه ماهه اول که عبور دارو از جفت ناچیز است دارو بتدریج از بدن خارج می شود ولی اثر درمانی آن تا انتهای بارداری حفظ می شود. 

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۹
آذر

داروی اوزانیمود هم‌خانواده داروی قدیمی‌تر این گروه، فینگولیمد است که همانند آن با اثر بر روی گیرنده‌های اسفنگوزین ۱ فسفات سبب حبس لنفوسیت در غدد لنفاوی می‌شود. این دارو برخلاف فینگولیمد که بر روی اکثر گیرنده‌های اسفنگوزین ۱ فسفات اثر دارد، کمی اختصاصی‌تر است و فقط روی گیرندهای ۱ و ۵ اثر می کند.

 

گیرنده‌های اسفنگوزین ۱ فسفات در غدد لنفاوی، مغز، قلب، تیموس، طحال، ریه، کلیه و پوست منتشر است. با توجه به همین گستردگی، داروهایی که روی این گیرنده‌ها اثر می‌کنند سبب بروز علایم در این بخش‌ها می‌شوند که از عوارض دارو شناخته میشوند. مثلا ممکن است سبب کندی ضربان قلب، مشکلات تنفسی، پوستی و علایم چشمی شوند. داروی‌های جدیدتر کمی اختصاصی‌تر روی بعضی از گیرندها اثر کرده، هم اثر درمانی آنها اختصاصی‌تر شده و هم عوارض ناخواسته آنها کمتر می‌شود.

 

داروی اوزانیمود که با نام تجاری زپوزیا عرضه شده بطور اختصاصی روی گیرنده‌های ۱ و ۵ اسفنگوزین ۱ فسفات اثر کرده و عوارض قلبی کمتری دارد و نیازی به مانیتورینگ قلبی برای شروع درمان ندارد.

 

داروی اوزانیمود در موارد ام‌اس عود کنند و پیشرونده ثانویه می‌توان تجویز کرد.

 

مصرف این دارو در کسانیکه آریتمی قلبی دارند و یا سکته قلبی و مغزی در شش ماه اخیر داشته اند ممنوع است. بنابراین قبل از شروع دارو باید نوار قلب گرفته شود و اگر سابقه‌ای از بیماری قلبی داشته باشد، با متخصص قلب مشاوره شود. بعلاوه در کسانی که آپنه خواب شدید و درمان نشده دارند و یا از داروهای مهار کننده آنزیم MAO استفاده می کنند ممنوع است.

 

قبل شروع درمان باید آزمایش خون و کبد و سابقه عفونت‌ها بویژه آبله مرغان بررسی شود و اگر سابقه ابتلای به آبله مرغان نداشته باید قبل مصرف دارو واکسن آبله مرغان زده شود.

 

شایعترین عوارض دارو شامل عفونت‌های تنفسی، افزایش آنزیم‌های کبدی، افت وضعیتی فشارخون، عفونت ادراری، کمردرد و بالا رفتن فشار خون بوده است. 

 

شروع دارو بصورت افزایش تدریجی دارو است. چهار روز اول، روزانه یک کپسول ۰/۲۳ میلی گرمی، روز پنجم، ششم و هفتم روزانه یک کپسول ۰/۴۶ میلی‌گرمی و سپس با کپسول ۰/۹۲ میلی‌گرمی روزانه دارو ادامه داده می‌شود.

  • جواد عاملی مازندرانی
۱۸
تیر

پرسش:

 

سلام، وقتتون بخیر

من ام اس دارم و تا حالا هیچ حمله ای نداشتم

قبلا رسیژن تزریق زیر جلدی میکردم و حالم و تعادلم خیلی خوب بود. من تو نخاعم هم پلاک دارم. بعد دکتر گفت فینگلیمود بخور راحت تره ولی بعد خوردن تعادلم رو از دست دادم. بعد دیفوزل، بعد زاکرل. زاکرل که تزریق کردم تعادلم افتضاح تر شد. انگار که برا یه سرماخوردگی ساده پنی سیلین تجویز کنن. حالا به دکترم گفتم یه داروی ضعیفتر میخوام اونم زیتاکس تجویز کرد، ولی همون عوارض زاکرل رو داره. من اگه بازهم رسیژن استفاده کنم آیا مشکلی پیش میاد؟

 

پاسخ:

 

 معمولا دلیل استفاده از داروهای قوی‌تر بروز حمله و علامت جدید و یا افزایش پلاک مغزی و نخاع است. وقتی با وجود درمان علامت جدید رخ می‌دهد و یا پلاک‌های مغز و نخاع بزرگتر یا بیشتر می‌شود نشانه شکست آن دارو در کنترل بیماری است و بهتر است دارو را با دارویی قوی‌تر جایگزین کنیم.

 

گاهی اوقات داروی جدید عوارضی دارد که سبب عدم امکان ادامه می شود و یا چون داروها مکانیسم‌های متفاوتی دارند در برخی افراد ممکن است یک دارو بهتر و داروی دیگر کمتر اثر کند. در صورت بروز عوارض غیر قابل تحمل و یا بدتر شدن می‌توان دارو را با داروی هم‌عرض عوض کرد. اما بازگشت به داروهای ضعیف‌تر خطر تشدید بیماری و ایجاد ناتوانی را زیاد می‌کند.

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۵
آذر

 

در مطالعاتی که در اروپا و کانادا انجام شده دیده اند در نیمکره شمالی، اگر در ماه می (اردیبهشت) متولد شده باشید، احتمال ابتلا به ام‌اس بیشتر از متولدین ماه نوامبر (آبان) است. این نسبت ریسک در نیمکره جنوبی برعکس می‌باشد.

 

اثر ماه تولد معمولاً به کمبود ویتامین د در جنین نسبت داده می‌شود. می‌دانیم که کمبود ویتامین D سبب ایجاد اختلال رشد سیستم ایمنی می‌شود. به عبارت دیگر، اگر مادر در زمستان باردار شود، بدلیل تماس کمتر با نور آفتاب، احتمال کمبود ویتامین د در او بیشتر است، در نتیجه سیستم ایمنی رشد کافی پیدا نمی‌کند و این منجر به افزایش احتمال ابتلای به بیماریهای خودایمنی در سنین بالاتر می شود. بعلاوه  هر قدر از خط استوا دورتر شویم، تأثیر ماه تولد بزرگتر می‌شود، یعنی در اسکاتلند بیشتر از انگلیس است.

 

اثر ماه تولد منحصر به ام اس نیست و در دیابت نوع 1، آرتریت روماتوئید، کولیت اولسراتیو، بیماری لوپوس نیز  مشاهده شده است.

 

بنابراین یکی از راهبردهای پیشگیری از بیماری ام‌اس تجویز مکمل ویتامین D در بارداری است. بر این اساس، به همه افراد بویژه بیماران مبتلا به ام‌اس که قصد باردار شدن دارند، توصیه می کنیم قبل از باردار شدن و در حین بارداری از سرشار بودن ویتامین D در رژیم غذایی‌شان مطمئن شوند. گرچه هنوز نمیدانیم آیا تجویز مکمل ویتامین د می‌تواند اثر ماه تولد را بر طرف کند یا نه.

 

باید سعی کنیم سطح خونی ویتامین د را ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر تا حداکثر ۱۰۰ نانوگرم در میلی لیتر نگه داریم.  

 

 

  • جواد عاملی مازندرانی
۱۴
ارديبهشت

پرسش:

   من دو سال و نیم است که فینگولید مصرف میکنم. در آزمایش آخری آنزیم کبدم بالا رفته alt=65 و AST=35 و WBC=4.1 و تعداد لنفوسیت هم 28 درصد.

دکتر با آنزیم بالا چیکار کنم؟ خیلی ذهنم را درگیر کرده همش میترسم کبدم را از دست بدم.

 

پاسخ:

 

 

✅  افزایش آنزیم‌های کبدی جزو عوارض احتمالی اکثر داروهای ام‌اس می‌باشد، اما این افزایش اکثرا موقتی، گذرا و مختصر است. در مورد فینگولیمد هم ممکن است چنین افزایشی رخ دهد. افزایش آنزیم کبدی دز حدود ۱۴٪ افرادی‌که فینگولیمود مصرف می‌کنند مشاهد می‌شود. که در اکثر آنها گذرا بوده و بدون اقدام خاصی برطرف می‌شود. این افزایش آنزیم‌ها معمولا در همان چند هفته اول شروع دارو رخ می‌دهد.

 

✅ اگر افزایش آنزیم‌های کبدی کمتر از ۳ برابر حد طبیعی و بدون زردی و افزایش بیلی‌روبین باشد، فقط بیمار تحت مراقبت بیشتر قرار می‌گیرد. و مجددا آزمایش آنزیم کبدی با فاصله دو هفته تکرار می‌شود. در صورت کاهش آنزیم، دارو به روال قبل ادامه پیدا می‌کند. اما اگر بیش از ۳ برابر شد بطور موقت دارو قطع و بعد از کاهش آنزیم‌ها، دارو مجددا شروع می‌شود و در  صورت افزایش مجدد دارو تعویض می‌شود.

 

✅ در صورت افزایش آنزیم به بیش از ۵ برابر طبیعی، و یا افزایش بیلی‌روبین و یا علامت زردی، دارو باید قطع شود. 

 

✅ باید توجه داشته باشیم که افزایش آنزیم‌های کبدی بغیر از علل دارویی عوامل متعدد دیگری نیز دارد. بویژه اگر بعد مدتی از شروع درمان افزایش رخ دهد باید علل دیگر از جمله مصرف الکل، کبد چرب، هپاتیت ویروسی، هپاتیت خودایمنی، مصرف داروی جدید و یا حتی داروهای گیاهی که گاهی اوقات سبب افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شوند را مد نظر قرار داد و بررسی شود. لذا در صورت تداوم افزایش آنزیم‌های باید با مراجعه به متخصص گوارش، بررسی کامل انجام شود.

 

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۹
ارديبهشت

پرسش:

 

دکترم گفتن که داروم رو از سینومر به اکرلی زوماب تغییر بدم چون هم پلاک جدید دارم هم حملات شدید. چون قبلا تبخال تناسلی گرفته بودم آیا میتونم این دارو استفاده کنم؟ 

 

پاسخ:

 

تب‌خال یا هرپس، عفونت ویروسی است که توسط ویروس هرپس ایجاد می‌شود. تب‌خال تناسلی از طریق آمیزش جنسی منتقل شده و سبب قرمزی، تاول و زخم دردناک ناحیه تناسلی می‌شود. ویروس تب‌خال معمولا پس از عفونت اولیه بصورت نهفته در بدن باقی می‌ماند و در شرایط ضعف سیستم ایمنی و گاه بدنبال استرس مجددا فعال شده و سبب زخم و تاول دردناک در محل می‌شود.

 

مسئول مقابله با عفونت‌های ویروسی بیشتر با سلول‌های لنفوسیت تی هستند. مکانیسم اثر داروی اکرلی‌زوماب سرکوب سلول‌های لنفوسیت بی است. لذا احتمال عود تب‌خال با اکرلی‌زوماب گرچه بیشتر از داروهایی مثل سینومر که سرکوب کننده سیستم ایمنی نیستند است اما نسبت به داروهای دیگر سرکوب کننده لنفوسیت تی مثل آلمتوزوماب، فینگولیمود و تایسابری کمتر است. بعلاوه شدت عفونت نیز معمولا کمتر است و با درمان‌های ضد ویروس هرپس مثل آسیکلویر معمولا فروکش می‌کند.

 

  • جواد عاملی مازندرانی
۰۵
فروردين

پرسش:

 

من حدود ۱۰ ساله که پلاک‌های نخاع دارم با حدود ۳ حمله تو این ده سال و بدون دارو، آخرین ام ار ای تو این ماه دادم دکتر خودم نظرش به شروع دارو با زادیوا بود و دکتر.... نظرش شروع زیتاکس. پلاک نخاع فعال شده

حالا من بین دو راهی موندم ازتون راهنمایی میخوام ممنون

 

پاسخ:

اصل کلی اینست که شروع زودتر‌ هر کدام بهتر از تاخیر در شروع درمان است. بهترین زمان برای درمان بیماری ام‌اس همان سال‌های اول بیماری است که مرحله التهابی بیماری است وگرنه بتدریج که آسیب بافتی بیشتر می‌شود بغیر از التهاب، روند تحلیل تدریجی بافت عصبی نیز شروع می‌شود که متاسفانه قابل جلوگیری هم نیست و سبب ناتوانی تدریجی که همان سیر آهسته پیشرونده ثانویه بیماری است، می‌شود.

 

برای انتخاب نوع دارو عوامل مختلفی را باید مدنظر قرار داد، از این جمله تعداد حملات در گذشته، میزان شدت حمله و میزان بهبودی بعد از حمله، سن و جنسیت و بیماری‌های زمینه‌ای است. در مواردی‌که تعداد حملات کم، تعداد پلاک‌ها کم و در پیگیری افزایش نداشته‌ باشد، شدت حمله خفیف و بهبودی بعد از آن کامل باشد، می‌توان داروهای خط اول درمان شامل اینترفرون‌ها، گلاتیرامر، تری‌فلونامید (تبازیو) و دی‌متیل‌ فومارات (زادیوا) را مدنظر قرار داد. در موارد حملات مکرر طی یک سال و حمله شدید و عدم بهبودی کامل علائم، توصیه به شروع درمان با داروهای پرقدرت مثل ریتوکسی‌ماب (زیتاکس)، فینگولیمود و یا تایسابری، می‌شود. البته بین داروهای خط اول درمان، دی‌متیل فومارات (زادیوا) نسبت به بقیه از قدرت بیشتری در پیشگیری از حمله و پلاک جدید برخوردار است.

 

اضافه بر این‌ها راحتی مصرف دارو و پذیرش بیمار و عوارض دارو نیز از عوامل مهم انتخاب دارو است. زادیوا نیازمند مصرف دو نوبت در روز است و مشکلات گوارشی از عوامل محدود کننده مصرف آن می‌تواند باشد در حالیکه زیتاکس هر ۶ ماه یک‌بار تزریق می‌شود و تحمل بهتری دارد. مهمترین مشکل با زیتاکس سرکوب سیستم ایمنی و استعداد بیشتر به عفونت‌ها در مصرف طولانی آن است.

 

درگیری نخاع، ساقه مغزی و مخچه از مواردی‌ است که احتمال ایجاد ناتوانی را بیشتر می‌کند. وجود پلاک و علائم آسیب در این نواحی حساسیت بیشتری برای انتخاب نوع درمان را بر می‌انگیزد. در موارد درگیری این نواحی بویژه اگر میزان بهبودی از حمله قبلی کامل نباشد برخی توصیه به انتخاب داروهای قوی‌تر می‌کنند. 

 

 

  • جواد عاملی مازندرانی
۱۲
اسفند

اختلالات شناختی یکی از عوارض شایع بیماری ام اس است. یعنی بیمار بتدریج احساس می‌کند در انجام کارهای ذهنی، تصمیم‌گیری، انجام محاسبات و یادگیری و یادآوری نسبت به قبل دچار مشکل شده است. گرچه این اختلالات در ابتدای شروع بیماری خفیف است ولی بتدریج با پیشرفت بیماری و بروز ناتوانی‌های فیزیکی، اختلالات شناختی نیز بیشتر و شدیدتر می‌شود.

 

بهترین را مقابله با بروز اختلالات شناختی شروع زودرس درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری ام اس است. زمانی‌که اختلالات شناختی ایجاد شد روش‌های مختلفی از جمله بازتوانی شناختی رفتاری و ورزش و درمان عوامل تشدید کننده مثل افسردگی پیشنهاد می‌شود.

 

اخیرا در یک مطالعه از tDCS همراه با بازتوانی شناختی برای بهبود بخشیدن به اختلال شناختی در زمینه بیماری ام اس استفاده کرده‌اند و نتایج آن در کنگره ACTRIMS ارائه شده است. در این روش نواحی خاصی از مغز توسط الکترودهایی که روی پوست سر قرار می‌گیرند با جریان مستقیم بسیار کم، تا حداکثر ۲ میلی‌آمپر، بمدت ۲۰ دقیقه در ۳۰ جلسه تحریک می‌شود. در این تحقیق گروهی از بیماران تحریک واقعی همراه با بازتوانی شناختی و گروه دیگر تحریک غیر واقعی همراه با بازتوانی شناختی را دریافت کرده و در پایان عملکرد شناختی آنها با یکدیگر مقایسه شده است. 

 

نتایج این تحقیق نشان میدهد که بازتوانی شناختی همراه با tDCS بطور قابل ملاحظه‌ای نسبت به گروه دریافت کننده تحریک غیر واقعی عملکرد شناختی بهتری را کسب کرده‌اند و نکته جالب‌تر این است که در افراد با ناتوانی بیشتر این اختلاف بارزتر بوده است.

  • جواد عاملی مازندرانی