درمان بیماری پارکینسون
اگر چه هنوز درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد اما درمان های دارویی و جراحی در بسیاری از بیماران موثر هستند.
گروههای اصلی درمان دارویی بیماری پارکینسون شامل: لوودوپا، محرک های دوپامین، مهارکننده های آنزیم های غیر فعال کننده دوپامین، آنتی کولینرژیک ها و آمانتادین هستند.
لوودوپا (L.dopa): لوودوپا موثر ترین داروی درمان علائم بیماری پارکینسون است. این دارو به ویژه در کاهش مشکلات ناشی از کندی حرکت موثر است. لرزش و سفتی را نیز می توان تا حدود زیادی با لوودوپا بهبودی بخشید. لوودوپا با نام های مختلف تجاری مثل Sinemet, Madopar, Parkin c, L Doram c و Isicom عرضه می شود.
درمان معمولا با مقادیر کم دارو به صورت دو تا سه بار در روز همراه با غذا (برای به حداقل رساندن تهوع که شایع ترین عارضه جانبی اولیه است) آغاز می شود. مقدار دارو سپس با توجه به تحمل فرد و کمترین دوز لازمه برای کنترل علایم، به آرامی در طی چند روز تا چند هفته افزایش می یابد. در برخی موارد بویژه زمانیکه مدت زمان تاثیر دارو کم می شود و لازم است دارو با فاصله زمانی کوتاه مدت مصرف شود می توان بجای مصرف داروهای معمولی لودوپا در چند نوبت از قرص های آهسته رهش استفاده کرد. اشکال آهسته رهش دارو با آزاد سازی تدریجی دارو سبب تاثیر طولانی تر دارو و کاهش نوسان مقدار دارو در خون و در نتیجه عوارضی مثل جمود و یا حرکات غیر ارادی و غیر طبیعی می شود.
عوارض جانبی: شایع ترین عوارض جانبی لوودوپا، تهوع، خواب آلودگی، سرگیجه و سردرد است. عوارض جانبی جدی تر می تواند شامل گیجی، توهم، هذیان، اضطراب و روان پریشی باشد . این عوارض در افراد مسن شایع تر است. شروع با مقادیر پایین و افزایش تدریجی دارو می تواند تا حدود زیادی عوارض جانبی را به حداقل رساند.
در بسیاری از موارد، در دراز مدت (5 تا 10 سال) استفاده از لوودوپا با عوارض نوسانات حرکتی وحرکات غیر طبیعی همراه می شود. نوسانات حرکتی به صورت نوسان وضعیت توانایی حرکتی بیمار است به طوریکه در فواصل کوتاهی از مصرف لوودوپای سریع الاثر توانایی حرکتی چنان زیاد می شود که بیمار دچار حرکات اضافی غیر ارادی می شود و بعد از مدتی سریعاً اثر دارو از بین رفته بیمار دچار حالت جمود و سفتی می شود. در این موارد نیز استفاده از داروهای آهسته رهش و همین طور داروهای دیگر درمان علایم پارکینسون کمک کننده خواهند بود.
مهارکننده های منوآمینواکسیداز: مهارکننده های مونوآمین اکسیدازB، با مسدود کردن اثر آنزیم های غیر فعال کننده دوپامین سبب بهبود علایم می شوند. از داروهای معروف این گروه، سلژیلین Selegiline (Eldepryl ®) و رازاژیلین rasagiline (Azilect ®) را می توان نام برد. اثر این داروها طولانی تر است و تا حدودی سبب کاهش نشانه های بیماری پارکینسون می شوند بعلاوه ممکن است به حفاظت از سلولهای دوپامین ساز نیز کمک کنند. این داروها به تنهایی یا در ترکیب با لوودوپا و یا دیگر داروهایضد پارکینسون استفاده می شوند.
عوارض جانبی احتمالی این داروها شامل تهوع، سردرد، و ایجاد مشکل در به خواب رفتن باشد. در افراد مسن ممکن است موجب گیجی شود.
محرک های دوپامین: محرک های دوپامین به طور مستقیم سبب تحریک گیرنده های دوپامینی در مغز می شوند. از داروهای در دسترساین گروه می توان بروموکریپتین، پرامیپکسولpramipexole (Mirapex ®, Sifrol®, Restin®) و روپینیرول ropinirole (Requip®) را نام برد. محرک های دوپامین در درمان نشانه های بیماری پارکینسون کمی کمتر از لوودوپا موثر هستند و دارای عوارض جانبی بیشتر به ویژه خواب آلودگی، تورم پاها و توهم بینایی هستند.
محرک های دوپامین را می توان به تنهایی به عنوان درمان اولیه در برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، به خصوص کسانی که قبل از 65 سالگی دچار بیماری شده اند استفاده کرد. استفاده از محرکهای دوپامینی ممکن است نیاز به لوودوپا را تا مدتها به تعویق اندازند.
عوارض جانبی شایع محرکهای های دوپامین عبارتند از: خواب آلودگی، تهوع، استفراغ، افت فشار خون در حالت ایستاده، گیجی، توهم و ورم پاها. شروع با مقادیر پایین و افزایش آرام در طی یک دوره چند هفته ای سبب به حداقل رساندن عوارض جانبی دارو می شود. پرامیپکسول ممکن است سبب حمله خواب ناگهانی و بدون هشدار شود. لذا افرادی که از این دارو استفاده می کنند به خصوص هنگامی که دوز بیشتر از 1/5میلی گرم در روز مصرف می کنند باید مراقب باشند این حالت موقع رانندگی ممکن است خطر آفرین باشد.
مهار کننده هایCOMT : از داروهای معروف این گروه می توان tolcapone (Tasmar ®) وentacapone (Comtan ®) را نام برد. این داروها سبب طولانی تر شدن و افزایش اثر لوودوپا می شوند بنابراین دردرمان افرادیکه دچار نوسانات حرکتی با لوودوپا شده اند استفاده می شود. این دارو به تنهایی هیچ اثری ندارد و باید همراه لوودوپا مصرف شود. داروی رایج در این گروه Stalevo است که حاوی سه ترکیب لوودوپا، کاربی دوپا و انتاکاپون است.
شایع ترین عوارض جانبی شامل حرکات غیر طبیعی، توهم، گیجی، تهوع، اسهال، تغییر رنگ نارنجی رنگ ادرار و افت فشار خون موقع برخاستن است.
داروهای ضد استیل کولین: داروهای ضد استیل کولین به منظور کاهش علائم لرزش آزاردهنده در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون با سن کمتر از70 سال توصیه می شود. داروهای ضد استیل کولین را به تنهایی یا همراه با لوودوپا یا محرک های دوپامین در افراد مبتلا به بیماری پیشرفته که دچار لرزش مداوم هستند تجویز می کنند.
از داروهای ضد استیل کولین مورد استفاده می توان تری هگزیفنیدیل(trihexyphenidyl) و بی پریدین(biperiden)را نام برد.
شایع ترین عوارض جانبی داروهای ضد استیل کولین عبارتند از: خشکی دهان، تاری دید، یبوست، تهوع، اشکال در تخلیه مثانه، اختلال تعریق و تند شدن ضربان قلب. از عوارض جانبی دیگر به خصوص در افراد مسن اختلال حافظه، گیجی و توهم را می توان ذکر کرد.
آمانتادین: آمانتادین(Symmetrel ®) یک داروی ضد ویروسی است که برای جلوگیری از آنفلوآنزا ارائه شده است، اما در موارد خفیف بیماری به بهبود علایم بیماری پارکینسون کمک می کند.
عوارض جانبی احتمالی آمانتادین شامل توهم، ظهور لکه ها و نقاط بنفش رنگ در پوست مچ و ساق پا و تورم مچ پا است.
